نویسنده: بدرالدین نجمی، روانشناس

Nbbn1392@gmail.com

واقعیت این است که کودک داغدیده نیاز دارد و مى خواهد که راجع به چیز یا کسى که از دست رفته است صحبت کند. بهتر است به کودک اجازه دهیم هر زمان که مى خواهد راجع به احساس و افکارش صحبت کند و اطرافیان باید به وى نشان دهند که تمایل به شنیدن صحبت هاى وى دارند، احساس او را درک مى کنند و سعى نمى کنند او را از بحثِ مورد نظر باز دارند یا به موضوع دیگرى بپردازند. نباید از صحبت هاى اندوه بار و گریه آور، جلوى کودکان خوددارى کنیم؛ زیرا سوگ، از دست دادن، پیر شدن، بیمار شدن، همۀ اینها جزیى از زندگى هستند، بهتر است اجازه دهیم بچه ها با این مقوله ها نیز آشنا شوند، حرف بزنند، پرسش کنند احساساتشان را بیان کنند و افکارشان را افشا کنند تا بتوانیم بهترین کمک را در تطابق و سازگارى آنها با فشارهاى روزمرۀ زندگى ارائه دهیم.

رنج از دست دادن عزیزان، تجربة دردناك سوگ، مشاهدۀ چهره های غم زدۀ كودكان داغدیده ای كه مانند بزرگسالان قادر به ابراز اندوه خود نیستند، رفتارهای غیرعادی این دسته از كودكان در واكنش به سوگ بـه دلیل عـدم درك بزرگسالان از وضعیت آنها، عدم آگاهی جامعه از سوگ كودكان و ساده انگاشتن آن و عدم توجه به تأثیرات مخرب این پدیده روی كودكان، در دسترس نبودن راهکارهای مناسب در برخورد با این پدیده و بالاخره عشق به كودكان و اعتقاد بـه اثربخـشی مداخلات در كاهش اثرات سوگ بر كودكان در بحران های ناشی از عوامل طبیعی یا غیرطبیعی باعـث مـی شـود روش هـای ویژة كار با كودكان جهت برون ریزی اندوه و رنج ناشی از تجربة سوگ در كودكان به آزمایش و بحث گذاشته شود.

لا زم است كه كودكان بتوانند در فرآیند مشاوره در قالب یک رابطۀ ایمن آزادانه صـحبت كنند. برای این كار باید مهارت های كلامی مشاوره ای همراه با راهکارهای دیگر به كـار گرفتـه شـوند.  این مـسئله در مورد پدیدة سوگ اهمیت بیشتری دارد زیرا كودكان قادر نیستند مانند بزرگسالان رنج خود را در قالب كلمات بیان كنند. از همین رو، وارد ساختن كودك به فعالیت هایی مانند بازی، قصه گویی، تهیۀ وسـایل تزیینـی، خـاطره نویسی، نامه نویسی به خود و دیگران، بازی های عروسكی، رفتن به سفرهای كوتاه خاطره انگیز و انـواع فعالیت هـای دیگر فرصتی را برای كودك فراهم كند تا از یك فرایند مشاوره ای مفید و درمانی سود ببرد.

تاکنون بیش تر درمان ها شامل مداخلاتی بوده است که بیان عواطف، از جمله احساسات مثبت، منفی و متناقض درباره مرحوم را تسهیل می کند. به نظر می رسد این موضوع جزءکلیدی از درمان مؤثر افراد داغدیده ای است که نشانه های  سوگ آنها با کارکرد روزانه شان تداخل می کند و نیاز به حمایت درمانی دارند. مداخلۀ ارزشمند دیگر آموزش روان شناختی درباره ماهیت مرگ و واکنش های معمول به از دست دادن عزیزان هم برای والدین و هم برای کودکان است. این مداخله به والدین کمک می کند تا کودکان را در سوگ خود یاری کنند و به کودکان کمک می کند تا قطعیت مرگ را درک نموده و احساسات خود را دربارۀ از دست دادن عزیز به روال طبیعی بازگردانند. همچنین شواهد جدید حاکی از آن است که مداخلات مؤثر می تواند به والدین و کودکان کمک کند عزیز از دست رفته را بزرگ دارند و خاطرات او را به شیوه ای مثبت در زندگی خود وارد کنند. کمک به کودکان و والدین شان برای پرورش مهارت های مقابله ای سالم نیز بسیار مفید است زیرا خانواده های داغدیده بطور عمده با عوامل تنیدگی زای چندگانه که ثانوی بر از دست دادن عزیز است روبرو می شوند. به نظر می رسد درگیر نمودن مستقیم والدین در درمان، از جمله ارایه راهکارهای خاصی که به آنها کمک کند ثبات و پایداری را در محیط خانواده حفظ کنند برای نتیجه مثبت درمان ضروری است.

امیدوارم تا بدین جا شناخت کامل تری نسبت به گذشته در مورد اضطراب، نگرانی یا دلشوره، به عنوان یک شکایت روانی رایج در گروههای سنی مختلف بدست آورده باشید؛ و دریافته باشید که امکان تخفیف نشانه های اضطراب مرضی وجود دارد، مشروط بر اینکه به موقع و با کمک فرد آگاه و متخصص در حوزۀ بهداشت روان مشکل را پیگیری نمایید. در این بخش به عنوان آخرین قسمت از نوشتارهای پیوسته با عنوان اضطراب در نوجوانان، می خواهم شما را با شرایط جسمانی بهینه که به آرامش ذهنی کمک می کند آشنا نمایم.

چرخۀ نگرانی را به یاد می آورید؟ این چرخه نشان می داد كه چگونه ذهن و جسم مضطرب تان باعث اعمال مضطرب تان می شود و اعمال اضطرابی باعث نگرانی بیشتر می گردد، و آن به نوبۀ خود روی فكر و ذهن شما اثر می گذارد و دایرۀ بستۀ نگرانی تان را همچنان می چرخاند. در قسمتهای قبل با هم آموختیم كه چگونه می توان ذهن مضطرب خود را آرام كرد. اما در مورد جسم مضطرب مان چطور؟ در واقع نحوۀ مراقبت از جسم مان تأثیر چشمگیری بر ذهن و در نهایت بر اضطراب و دلشورۀ ما خواهد گذاشت. آیا درست غذا می خورید؟ آیا به مقدار كافی می خوابید؟ و آیا به اندازۀ كافی ورزش می كنید؟ تمامی این اعمال مشخص می كنند كه شما چه احساسی دارید، اعمالی که به راحتی توسط شما قابل مدیریت و هدایت است. در این بخش تمرکز خود را بر سه عادت روزانۀ فردی یعنی تغذیه، ورزش و خواب نهاده و ابزارها و اطلاعاتی را در اختیار شما قرار خواهم داد تا بتوانید هركدام را بهبود بخشید، و در نهایت موفق به آرام ساختن جسم و ذهن پریشانتان شوید.

تغذیۀ سالم در سنین بلوغ

سنین بلوغ دوره ای است كه در آن جسم تان به سرعت رشد می كند و كالری و مواد غذایی بیشتری نیاز دارد. نوجوانان برای رشد بهتر استخوان ها نیازمند كلسیم بیشتر و برای پرورش عضلات محتاج پروتئین هستند. گاه در دورۀ دبیرستان شرایط تحصیلی و ورزشی اكثر نوجوانان به شکلی فزاینده بر توجه به خوردن غذای مناسب غالب می شود. شما ممکن است وعده های اصلی غذایی را نادیده بگیرید و غذاهای شیرین و فرآوری شده را که سریع آماده می شوند، در مسیر مدرسه به منزل و یا حتی حین مطالعه و یا تماشای تلوزیون بخورید. زمانی که شما بدنتان را با غذاهایی پر می کنید که سرشار از چربی های اشباع شده، مواد شیمیایی و قندهای تصفیه شده هستند و یا وعده های اصلی غذایی را حذف می کنید و مواد غذایی اصلی را به خود نمی رسانید، بدن شما نمی تواند به صورت بهینه عمل کند، بدین ترتیب شما در برابر فشار روانی و عصبانیت بیشتر، آسیب پذیر می شوید. 

تصمیم گیری در این مورد که در برنامۀ غذایی روزانه تان چه غذاهایی وجود داشته باشد و چه غذاهایی وجود نداشته باشد، یک عمل چالش برانگیز است. تلویزیون، رادیو، مجلات و روزنامه ها، بیشتر نوجوانان را با توصیه های غذایی و رژیمی بمباران کرده اند. این تبلیغات عادت های رژیمی و غذایی زودگذری هستند که می آیند و می روند. گاهی اوقات، تمیز اینکه چه کسی یا چه چیزی مورد اعتماد است، بسیار مشکل است. به علاوه، شما ممکن است برای این که در گروه دوستان پذیرفته شوید، یک ناهار سالم در خانه را نادیده بگیرید و از فست فود یا غذاهایی که ماشین های خودکار به شما می دهند استفاده نمایید، یا رژیم بگیرید، چراکه در مورد ظاهرتان احساس نگرانی می کنید. ادامه دارد…

ادامه دارد…