نویسندگان: پروفسور دکتر سید سعید زمانیه شهری MD و پرفسور دکتر سونیا سیدالحسینی MD

پوست بزرگترین عضو بدن ما است و به نوعی پرده بدن هم نامیده می‌شود. این عضو پوششی، برای حفاظت از تمامی اندام‌های داخلی بدن ما از تمامی عوامل بیرونی تمام تلاشش را می‌کند. پوست بیشتر از سایر اعضا در معرض نور خورشید، گرما، عفونت، آسیب‌های ناشی از بریدگی، سوختگی و ضرب دیدگی قرار دارد. به همین دلیل امکان ابتلای پوست به انواع بیماری‌ها وجود دارد. همچنین پوست محلی برای ذخیره آب، چربی و ویتامین D است. پوست دارای دو لایه درونی و بیرونی است؛ لایه بالایی به وسیله چشم قابل دیدن است و لایه داخلی دیده نمی‌شود. این لایه رویی همیشه در معرض انواع آسیب‌ها قرار دارد. یکی از آسیب‌های شدیدی که می‌تواند ضربه‌‌های جبران ناپذیری را به پوست وارد کند؛ سرطان پوست است. گاهی پوست بدن دچار تغییراتی در بافت خود می‌شود و سلول‌های بدخیم در بافت پوست تشکیل می‌شوند. این سلول‌ها می‌توانند باعث ایجاد سرطان در این قسمت از بدن شوند. سرطان پوست بیماری ای است که در آن سلول های بدخیم (سرطانی)، در بافت های پوست تشکیل می شوند. انواع مختلفی از سرطان وجود دارد، که در پوست شروع  می شود. رنگ پوست، در معرض نور خورشید می تواند خطر ابتلا به سرطان پوست غیر ملانوم و کراتوز فعال را افزایش دهد؛ سرطان پوست غیر ملانوم و کراتوز فعال، اغلب به صورت یک تغییر در پوست ظاهر می شود. آزمایشات یا روش هایی که پوست را بررسی می کنند، برای تشخیص سرطان پوست غیر ملانوم و کراتوز فعال، استفاده می شود. برخی از عوامل مخصوص (احتمال بهبودی) و گزینه های درمان را تحت تاثیر قرار می دهد. پوست بزرگترین عضو بدن است که آن در مقابل گرما، نور خورشید، آسیب و عفونت از بدن محافظت می کند.

آناتومی و فيزيولوژی:

پوست، وسیعترین عضو زنده بدن، درحقیقت یکی ار پیچیده ترین، جالبترین و پرکارترین اعضاء نیز به شمارمی آید. دستاوردها و تحقیقات انجام شده در زمینه شناخت ساختار و عملکرد پوست در بدن طی دهه گذشته از مجموعه مطالعات دو قرن اخیر بیشتر و مؤثر تر بوده است.

وظایف پوست:

• بدن را در مقابل آسیبهای مکانیکی، حرارت وتابش شدید نور محافظت می کند.

• از نفوذ مواد شیمیایی و ورود میکروبها و میکرو ارگانیسمها به بدن جلوگیری می نماید.

• برخی از مواد مضر حاصل از فعالیتهای متابولیسمی در سیستم گوارشی و کبد را دفع میکند.

• هورمونها و آنزیمها را درداخل بدن حفظ می کند.

• به عنوان یک عضو لامسه خارجی، پیامهای حسی را از طریق اعصاب به مغز و مراکز عصبی منتقل می کند.

• به کمک سلولهای لانگرهانس، نقش مهمی را در سیستم ایمنی بدن ایفا می نماید.

اجزا و ساختمان پوست: 

• در هر اینچ مربع از پوست، با ضخامت متغیر بین ۱ تا ۴ میلی متر، اجزا ی متعددی را می توان مشاهده نمود که با تعداد شگفت آوری در کنار هم به ایفای نقش خود می پردازند. ۶۵۰ غده مترشحه عرق, ۶۵ فولیکول مو, ۱۹ یارد مویرگهای ظریف خونی، هزاران سلول لامسه، پایانه عصبی و سلولهای لانگرهانس در هر اینچ مربع از پوست در کنار هم قرار دارند که علاوه بر آنها سلولها ی ملانو سیت و آنزیمهای تیروزیناز (سازنده ملانین) را نیز باید اضافه نمود.

• به طور کلی دو نوع غده در داخل پوست وجود دارند: 

• ۱- غدد مترشحه چربی
• ۲- غدد مترشحه عرق

• معمولا دهانه هر کدام از غدد چربی به یک فولیکول مو باز می شود، اما در بعضی از موارد در پای هر فولیکول مو چند غده چربی وجود دارد که سبب تجمع چربی(sebum) بر روی پوست می گردد.

• غدد عرق عمیقا در داخل لایه های زیرین پوست (درم) به صورت پایانه های فنری شکل ریشه دوانده اند که توسط یک لوله تو خالی جهت دفع عرق از لایه های بالاتر (اپیدرم) عبور کرده و دهانه کوچک آن در سطح پوست باز می شود.

• تعریق سبب پاکسازی پوست که همانا خروج آلودگیها از خلال دهانه کوچک مزبور می باشد، نمی گردد. 

تفاوت پوست مردان و زنان: 

• • بدن انسانها عموما شباهت زیادی بهم داشته و تنها در موارد جزئی با هم متفاوت می باشد. پوست نیز از این مقوله مستثنی نمی باشد. جنسیت، مهمترین عامل ایجاد تفاوت در پوست است.
• • ترشحات غدد جنسی مردانه، بر ضخامت پوست و استحکام لایه های درم می افزاید.
• • پوست مردان پر موتر و زبرتر از پوست زنان است. 
• • غدد عرق ریز مردان بیشتر از زنان است.
• • ملانین بیشتری در سلولهای پوست مردان وجود دارد که به همین دلیل، پوست مردان غالبا تیره تر از پوست زنان است.
• • پوست مردان به علت تولید بیشتر مواد مترشحه غدد چربی، چربتر است.
• • مواد شیمیایی مترشحه از غدد زنانه، پوست را صافتر و لطیف تر می کند.
• • موی بدن زنان کمتر و نازکتر از مردان است اما موی سرشان از نظر طول قابلیت رشد بیشتری دارد.
• • مردان به نسبت زنان ریزش موی بیشتری دارند. در سنین کهولت، قسمتهایی از موی مردان کم پشت شده و بقیه به سفید یا خاکستری می گراید.
• • نژاد، اثر بسیار اندکی بر روی پوست انسانها دارد و تنها تفاوت آن به پراکندگی غدد داخل پوست منحصر می شود. رنگ تیره بر سلولهای خاصی در پوست باز می گردد که تقریبا تعداد آنها در تمامی انسانها مشابه است در بعضی از نژادها، سلولها بزرگتر بوده و تولید ملانین بیشتری می نماید.
• • سایر عوامل نظیر رنگ مو و میزان لطافت پوست موروثی است.

ريسك فاكتورها:

عوامل خطر برای کارسینوم سلول بازال و کارسینوم سلول سنگفرشی، عبارتند از: در معرض نور خورشید طبیعی یا نور خورشید مصنوعی (از جمله برنزه شدن بدن) در مدت زمان طولانی است. سایر ریسک فاکتورها عبارتند از:

• • پوست لطیفی که کک و مک دارد، و به راحتی می سوزد، برنزه نمیشود و یا خیلی کم سبزه است.
• • چشم های آبی یا سبز یا چشم های رنگی دیگر.
• • مو بلوند یا قرمز.
• • داشتن کراتوز فعال.
• • داشتن یک سیستم ایمنی ضعیف.
• • داشتن تغییرات خاصی در ژن های مرتبط با سرطان پوست.
• • قرار گرفتن در معرض آرسنیک.

انواع سرطان پوست:

سرطان پوست در اپیدرم شروع می شود، که از سه نوع سلول تشکیل می شود:

سلول های پولک پولکی: سلول های نازک و صاف، که لایه بالایی اپیدرم را تشکیل می دهند.

سلول های اساسی: سلول های گرد، در زیر سلول های پولکی هستند.

ملانوسیت ها: سلول هایی که ملانین را ایجاد می کنند و در قسمت پایین اپیدرم یافت می شوند.

ملانین یک نوع رنگدانه است که به پوست رنگ طبیعی می دهد هنگامی که پوست در معرض آفتاب قرار می گیرد، ملانوسیت ها رنگدانه بیشتری ایجاد می کنند و پوست را تیره می کند. سرطان پوست می تواند در هر جایی از بدن اتفاق بیفتد اما غالبا صورت، گردن، دست و بازوها در معرض نور خورشید قرار می گیرند، انواع مختلفی از سرطان وجود دارد که در پوست شروع می شود شایعترین انواع سرطان، سلولهای بنیادی و سلول سنگفرشی است که سرطان پوست غیر ملانوم هستند؛ سرطان پوست غیر ملانوم، به ندرت به سایر قسمت های بدن گسترش می یابد. ملانوما، نوعی سرطان پوست بسیار نادر است و احتمال زیادی دارد که به بافت های اطراف حمله کند و به سایر قسمت های بدن گسترش یابد. کراتوسیس، یک بیماری پوستی است که گاهی اوقات غده سرطانی سلول سنگفرشی می شود. 

سرطان پوست ارثی:

رنگ پوست و در معرض نور خورشید بودن، می تواند خطر ابتلا به سرطان پوست غیر ملانوم و کراتوسیس فعال را، افزایش دهد. هر چیزی که باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری می شود، خطرناک است، داشتن یک عامل خطر به این معنا نیست که شما سرطان را دریافت خواهید کرد؛ نداشتن عوامل خطر، به این معنا نیست که شما سرطان نخواهید گرفت. اگر فکر می کنید ممکن است در معرض خطر باشید، با پزشک خود صحبت کنید.