نصرالله زرین پنجه در سال ۱۲۸۵ در تهران متولد شد. در سیزده سالگی نزد ربیع خان به نواختن تار مشغول شد. بعدها وارد خدمت موزیک نظام شد و در دسته ی موزیک پهلوی به نواختن آلات بادی همت گماشت و در ارکستر ” بالالایکا ” نیز شرکت داشت.

روزی تار خود را به اداره ی موزیک برد. رئیس موزیک ـ حسین هنگ آفرین ـ ذوق او را پسندید و وی را به شاگردی پذیرفت. زرین پنجه همین که به ردیف موسیقی ایرانی خوب آشنا شد در آن کلاس سمت معاونت استاد خود را یافت و در غیبت معلم به تعلیم شاگردان می پرداخت. در این موقع کلاسی در اداره ی موزیک نظام تشکیل شد و بنا بود شاگردانی که این دوره را بگذرانند به سمت معاوت دسته های موزیک شهرستان ها انتخاب شوند. زرین پنجه دوره ی کلاس را گذراند ولی در همین سال (۱۳۰۸) دسته ی موزیک هنگ ها منحل شد. وی هم از خدمت نظام بیرون آمد. موقع مناسبی بود که هنر خود را تکمیل کند. به این منظور از کسانی مانند آقای مرتضی نی داوود و یحیی زرین پنجه و علی اکبر شهنازی که استاد تار بودند استفاده کردند. در این ضمن با آقای موسی معروفی آشنا شد و از ردیف هایی که ایشان برای موسیقی سنتی تنظیم کرده بودند فیض کامل برد. زرین پنجه می گوید:

من در موسیقی مرهون دو استاد خود هستم. هنگ آفرین و موسی معروفی که هر چه خواستم بی مضایقه به من تعلیم دادند و مانند معلمان دیگر حسادت و کم فروشی نکردند. باری چون از راه موسیقی نمی توانست زندگی کند مگر این که راه مطربی در پیش گیرد و مرد این میدان نبود. در سال ۱۳۱۳ از موسیقی دلسرد شد و تار را بوسید و کنار گذاشت و وارد خدمت وزارت دارایی شد و به کاری که با ذوق او تناسب نداشت مشغول گشت.

در سال ۱۳۲۰ که کلاس های موسیقی اکابر در هنرستان عالی موسیقی تأسیس شد او هم شوقی یافت و وارد کلاس تار شد و نزد مرحوم حسین سنجری دوباره به نواختن تار همت گماشت. از همین موقع است که نگارنده با او آشنایی یافت و وی را به ادامه ی موسیقی تشویق نمود. همین که ارکستر انجمن موسیقی ملی تشکیل شد او نیز از اولین نوازندگانی بود که در این ارکستر شرکت کرد. سنجری آورده است: وقتی علاقه ی وی را به موسیقی احساس کردم موجباتی فراهم کردم که به وزارت فرهنگ انتقال یافت و در اداره موسیقی کشور مشغول خدمت شد و به کاری که از آغاز استعداد داشت دوباره دلبستگی یافت. پس از تأسیس هنرستان ملی در سال ۱۳۲۸ زرین پنجه به سمت هنرآموزی تار در این هنرستان به کار گماشته شد و با علاقه و شور بسیار به کار معلمی پرداخت. کتاب های تار و سه تار که دو جلد آن تاکنون چاپ شده و دو جلد دیگرش نوشته شده و هنوز به طبع نرسیده نتیجه ی همکاری بسیار نزدیک او می باشد. وی در این کتاب ها تمرینات و مطالعه های با ارزشی برای تار ساخته و روش او برای تعلیم هنرجویان بسیار مفید است. وی ادامه می دهد که زرین پنجه تار و سه تار می نوازد. از نوازندگان بسیار خوبیست که برای شرکت در ارکستر بسیار مناسب می باشد. وی سال هاست که در رادیو سمت نوازنده و رهبری ارکستر دارد ولی چون صفت خودنمایی ندارد کمتر ساز تنهایش به گوش می رسد. زرین پنجه مردیست بسیار محجوب و در کار تعلیم ساز علاقمند و دلسوز، شاگردان خوبی در هنرستان تربیت کرده که اکثر آنها در ارکسترهای هنرهای زیبا و رادیو به کار نوازندگی اشتغال دارند. وی یادداشت هایی هم از زندگانی خود کرده که بعضی از آن ها در شماره ی هفتم روزنامه ی ” زنگ ” منعکس شده است. ملاحظه این چند جمله از آن یادداشت ها خواننده را کاملاً به صفات اخلاقی او آشنا می کند.

چون کرنش گر نبوده و نیستم و عادت به خود نمایی نداشته و ندارم و به میهمانی های متداول در ایران که مایه شهرت اغلب نوازندگان است نرفته و نمی روم بالطبع چنان که باید شهرتی نیافته ام و قبلاً از این بابت نیز خرسندم… افتخاری که در تمام عمر نصیبم شده است وقتی بود که استاد ارجمند علینقی وزیری اجازه فرمودند در جلساتی که مشغول تمرین هستند حاضر شده مستمع و گاهی یادداشت کننده ی آهنگ هایی که می ساختند باشم. بعد می نویسد: من خود را آهنگساز نمی دانم زیرا آهنگساز باید دارای معلومات بیشتری باشد ولی چون فعلاً در این مملکت بین استاد و شاگرد فرقی نیست چند قطعه تهیه کرده ام که بعضی بدانند اگر معنای آهنگسازی این است من هم بی بهره نیستم. زرین پنجه در مورد خود شکسته نفسی کرده زیرا اغلب آهنگ هایی که ساخته و از رادیو پخش شده بسیار پسندیده و مطلوب است و از همه مهم تر این که از روش و سیاقی موسیقی ایرانی تجاوز نکرده و دارای اصالت و ارزش هنری است. در مورد علاقه ی خود به هنرستان موسیقی ملی نوشته است. چنان چه این هنرستان برقرار و از گزند حوادث مصون بماند تنها مؤسسه ایست که می تواند و صلاحیت دارد به موسیقی ایران سر و صورتی بدهد و برای این که ثابت شود عرایضم جنبه ی تملق نداشته و ایمان قلبی من است دو فرزند من هم اکنون در همین هنرستان به تحصیل مشغولند و پیشرفت قابل توجهی کرده اند.

آری در اولین سال تأسیس هنرستان زرین پنجه اولین دخترش ” کبری “ را که به نام ” مهین ” خوانده می شد به هنرستان موسیقی ملی آورد. وی در کلاس آقای جواد معروفی مشغول تعلیم موسیقی و پیانو شد و به زودی از شاگردان ممتاز هنرستان به شمار آمد.

سال بعد هم دختر کوچکش ” رباب ” را که ” شهین ” نامیده می شد به همان هنرستان آورد و او در کلاس های محمود ذوالفنون در رشته ی ویولن مشغول تحصیل شد. این دو دختر شش سال پیش از هنرستان فارغ التحصیل شدند. اولی هنر آموز سرود و موسیقی است و دومی نوازنده ارکستر گل ها می باشد. مهین چندی در خوزستان بود و به همین نزدیکی به تهران خواهد آمد و در محیط هنری وسیع تری به کار خواهد پرداخت او پیانو را با روش علمی تحصیل کرده و از تربیت شدگان شایسته و با استعداد استادش معروفی است. شهین هم از نوازندگان خوب است که علاوه بر ارکستر گل ها سمت هنرآموزی سرود و موسیقی دارد و در ارکسترهای هنری زیبا هم شرکت می کند. دو فرزند نصرالله زرین پنجه که هر دو حجب و انسانیت و محبت و ذوق را از پدر گرامی خود به ارث برده اند هم اکنون بهترین یادگار پدر هنرمند خود می باشند که آتیه ای درخشان در انتظارشان است.

زرین پنجه در سال ۱۳۲۲ همراه خانم دلکش و آقایان مهدی خالدی و علی زاهدی سفری به هندوستان کرد و از این ارکستر آهنگ هایی در صفحات موسیقی ضبط شد و به تهران آمد که به موقع خود بسیار طرف توجه علاقمندان قرار گرفت. تنظیم بیشتر آهنگ ها از زرین پنجه بود ولی او به حسب عادت در این جا هم تظاهری نکرد و چیزی از خود ضبط ننمود. زرین پنجه ردیف دستگاه های موسیقی ایرانی را بسیار خوب می داند و تمام جزئیات ردیف را از حفظ می نوازند چنان که برنامه های ساز و سخن که از رادیو پخش شده است با همکاری ذی قیمت او تهیه و تنظیم گردیده است. وی هم اکنون در رادیو رهبر ارکستر سازهای ایرانی است و در این ارکستر هم تار می نوازد و هم ساخته هایش را خوانندگان ارجمند و از جمله هنرمند با ارزش آقای بنان می خواند زرین پنجه تا چند سال قبل که از خدمت دولت بازنشسته شد هنرآموزی هنرستان موسیقی ملی را داشت و چون به تدریس و تعلیم موسیقی علاقه ی وافر داشت باز هم یکی از کلاس های تار هنرستان زیر نظر اوست و به ترتیب نونهالان همت می گمارد. وی شاگردان خوبی تربیت کرده مانند حسن هادی پور که سابقاً نوازنده رادیو بود و صوتی هم خوش دارد که گاه به گاه از تلویزیون ایران به گوش می رسد. احمد رحمانی پور فارغ التحصیل هنرستان موسیقی ملی که هم اکنون نوازنده ارکستر هنرهای زیباست هم چنین پرویز اسماعیلی و هوشنگ ظریف که آنان نیز در رشته ی تار از هنرستان فارغ التحصیل شده در ارکستر هنرهای زیبا سمت نوازندگی دارند. شاگرد دیگرش نصرت الله ابراهیم است که ساز تخصصی اش سه تار است و هم اکنون در ارکستر سازهای ایرانی نوازندگی می کند.  خوشبخت استادی که شاگردانش هم در کار خود ورزیده هستند و زحمت و رنج استاد را به یاد نداده اند و یادرگاری های برجسته ی استاد می باشند. زرین پنجه از تمرین هایی که استاد وزیری برای تار نوشته لذت بسیار می برد و کوشش در نواختن آن ها دارد. هرگاه تارش را به دست بگیرد همان ها را می نوازد. وی در نوازندگی در حضور جماعت بسیار محتاط و خجول است همین که دورش باشند قدرت نوازندگی اش کم می شود.

ادامه دارد…