نویسنده و گردآورنده : شهرام خبیر
کتیبه مفهوم عامیست که کلیه آثار مکتوب غیر کتابی ازجمله سنگ نبشته ها، چرم نبشته ها، سفالینه ها، پوست نوشته ها، فلز نوشته ها و پاپیروس ها را دربر میگیرد. نوشتار کتیبه ها برخلاف تحریر آثار کتابی، درمجموع بسیار دشوار است و این دشواری از سه علت ریشه میگیرد: نخست اینکه تحریرکتیبه ها دارای محدودیت زمانی است. بعبارت دیگر چون کتیبه ها نوعا متعلق به شاهان یا رجال بلند مرتبه بوده اند. ازاینروی می باید در یک محدوده زمانی خاص به نوشتار در می آمدند. دوم اینکه تحریر کتیبه ها از محدودیت مکانی برخوردار است. به کلامی دیگر از آنجایی که کتیبه ها معمولا به سبب رویدادی خاص یا شرح وقایعی ویژه تدوین می شدند، از اینرو می باید در مکان مربوط به آن رویداد و یا مکانی مناسبتر به تحریر در می آمدند. و سوم آنکه تحریرکتیبه آنهم با وسایلی محدود روی موادی سخت، افزون برمحدودیت زمانی ومکانی، امری بسیار دشوار بوده است و این دشواری تا حدی پیش می رود که کتیبه ها را فاقد ارزش ادبی و نظم درست صرفی و نحوی در زبان میکند. اما با تمام این ویژگی ها چون کتیبه ها دردوره حیات زبان به تحریر در می آیند، از اینرو هم از ارزش های زبانی برخوردارند و هم دارای اطلاعات با ارزش تاریخی اند.
کتیبه های فارسی میانه و بویژه کتیبه های ساسانی، پس از کتیبه های هخامنشی، با اهمیت ترین کتیبه های ایرانی بشمار می روند. این کتیبه ها از نظر ارزش های زبانی و تاریخی با یکدیگر همانند نبوده و از این نظردارای درجات گوناگونی هستند.
واژه نامه کتیبه های پهلوی ساسانی (شامل کتیبه کرتیر)
