نویسندگان: پروفسور دکتر سید سعید زمانیه شهری MD و پرفسور دکتر سونیا سیدالحسینی MD

سرطان رحم (بخش دوم):

علائم سرطان رحم:

هنگامی که سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه‌اش قرار دارد، علائم مربوط به ندرت در افراد ظاهر می‌شوند. به همین دلیل، مهم است که با انجام منظم آزمایش پاپ اسمیر، زخم‌های سرطانی نشده را به موقع تشخیص داد، سپس تحت درمان قرار داد. معمولاً اولین نشانه‌های سرطان رحم هنگامی ظاهر می‌شوند که سلول‌های سرطانی رشد بیشتری داشته باشند و از لایه بالایی بافت دهانه رحم، به بافت پایینی سرایت بکنند. این حالت هنگامی رخ می‌دهد که زخم‌های سرطانی نشده، به صورت درمان نشده به حال خود رها شوند، بدین ترتیب این زخم‌ها گسترش یافته و به سرطان بدخیم و تهاجمی دهانه رحم تبدیل می‌شوند.

در این مرحله از شکل گیری سرطان، افراد در برخی مواقع نشانه‌های ایجاد شده همچون خونریزی نامنظم، یا تخلیه مواد از واژن را خوش خیم تلقی می‌کنند اما برای پیشگیری از ابتلا به این سرطان باید با دیدن این نشانه ها به پزشکتان مراجعه کنید.

۱. خونریزی نامنظم:

خونریزی نامنظم از واژن، شایع‌ترین نشانه است. خونریزی ممکن است بین دوره‌های قاعدگی، یا پس از رابطه جنسی رخ دهد. گاهی اوقات این وضعیت به صورت تخلیه واژنی مملو از خون ظاهر می‌شود، و با عنوان عارضه «لکه بینی» از آن چشم‌پوشی می‌شود.

همچنین ممکن است خونریزی واژنی، در زنانی که در دوران پس از یائسگی قرار دارند نیز رخ بدهد. این زنان فاقد دوره قاعدگی هستند. چنین شرایطی هرگز به منزله شرایط عادی تلقی نمی‌شود، و در واقعیت امر ممکن است نشانه‌ای از سرطان رحم یا سایر مشکلات جدی باشد. در صورت وقوع این حالت، باید با پزشکتان ملاقات کنید.

۲. تخلیه واژنی:

برخی افراد علاوه بر خونریزی، با تخلیه غیرعادی واژن نیز روبرو می‌شوند. ویژگی‌های چنین تخلیه ای به شرح زیر هستند: ترشحات به رنگ سفید، شفاف، حالت مایع، یا به رنگ قهوه‌ای، با بوی جلبک و یا بوی نامطلوب و ترکیب با خون. در صورت بروز این علایم باید با پزشک مشورت شود.

۳. نشانه‌های سرطان رحم به شکل پیشرفته:

نشانه‌های سرطان دهانه رحم پیشرفته می تواند شامل موارد زیر باشد: درد کمر یا لگن، ادرار همراه با درد، مواجهه با مشکل در حین ادرار یا دفع مدفوع، ورم کردن یک یا هر دو پا، خستگی، بی اشتهایی و کاهش وزن. هیچ کدام از علایم ذکر شده لزوما نشانه ی بدخیمی نیست اما در صورت بروز این علایم باید با پزشک مشورت شود.

لازم به ذکر است که تمامی زنان باید با رعایت دستورالعمل‌، به صورت منظم تحت غربالگری سرطان دهانه رحم قرار بگیرند. علاوه بر این، در صورت روبه‌رو شدن با نشانه‌های فوق، حتماً با پزشک‌تان راجع به غربالگری سرطان دهانه رحم صحبت کنید.

تشخیص سرطان رحم:

در صورت خونریزی واژینال غیر طبیعی، لازم است با دکتر متخصص زنان، زایمان و ناباروری صحبت کنید. علی رغم پایین بودن احتمال ابتلا به سرطان رحم، بهتر است از سلامت خود مطمئن شوید. پزشک معالج شما احتمالاً ناحیه لگن (شامل واژن، رحم، تخمدان و مثانه) شما را معاینه کرده و در مورد علائم، زمان بروز و نیز دفعات تکرار این علامت، سوال خواهد کرد. در ادامه به چند نمونه از این آزمایش‌ها اشاره شده است.

الف) سونوگرافی ترانس واژینال (TVU)

تشخیص سرطان رحم با سونوگرافی ترانس واژینال، یکی دیگر از آزمایشاتی است که ممکن است مجبور به انجام آن باشید. TVU یکی از انواع سونوگرافی است که در آن، از یک اسکنر کوچک میله ای شکل استفاده می‌شود. این اسکنر میله ای شکل، برای فراهم کردن یک تصویر دقیق، به طور مستقیم درون واژن قرار می‌گیرد. این کار ممکن است کمی ناراحت کننده باشد.

در این روش، تغییرات ضخامت لایه پوشاننده رحم را بررسی می‌کند. این تغییرات ممکن است در اثر حضور سلول‌های سرطانی ایجاد شده باشند.

ب) بیوپسی (نمونه برداری): در صورتی که با سونوگرافی ترانس واژینال، تغییرات ضخامت لایه پوشاننده رحم تشخیص داده شود، جهت کسب اطمینان از این نوع تشخیص، معمولاً نمونه برداری بافت انجام می‌شود. در بیوپسی، نمونه کوچکی از سلول های پوشاننده رحم (اندودرم) برداشته می‌شود و سپس، نمونه مورد نظر به آزمایشگاه فرستاده شده و از نظر وجود سلول‌های سرطانی بررسی می‌شود.

انواع روش های بیوپسی سرطان دهانه رحم:

بیوپسی آسپیراسیون: در این روش، یک لوله انعطاف پذیر کوچک از طریق واژن وارد رحم شده و سپس نمونه کوچکی از سلول‌های رحم را با مکش جمع آوری می‌کند.

هیستروسکوپی: این روش به پزشک متخصص زنان این امکان را می‌دهد که با استفاده از یک نوع تلسکوپ کوچک به نام هیستروسکوپ که از طریق کانال واژن وارد رحم می‌شود، پوشش رحم را مشاهده کرده و از آن نمونه گیری کند. در بعضی موارد ممکن است قبل از دیلاتاسیون و کورتاژ از هیستروسکوپی استفاده شود. دیلاتاسیون و کورتاژ، یک عمل جراحی سبک است که تحت بیهوشی کامل انجام گرفته و طی آن، مقداری از بافت پوشاننده رحم از بدن خارج می‌شود. سپس بافت مورد نظر جهت انجام آزمایشات بیشتر به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.

پ) تست خون: تست خون نیز ممکن است در بعضی موارد، به تشخیص سرطان رحم کمک کند؛ چرا که برخی از تومور‌های سرطانی، مواد شیمیایی خاصی را تحت عنوان مارکرهای سرطانی به درون خون آزاد می کنند. این مواد شیمیایی منحصر به فرد، در آزمایش خون قابل تشخیص هستند.

با این‌حال آزمایش خون چندان قابل اتکا نیست. حضور این مواد شیمیایی لزوماً به معنی ابتلای فرد به سرطان رحم نیست.

همچنین مواد مورد نظر در خون برخی از افراد مبتلا به سرطان رحم یافت نمی‌شوند.

سایر آزمایشات لازم: در صورت تشخیص ابتلای به سرطان رحم، احتملاً به تست های بیشتری جهت تعیین مرحله سرطان نیاز است. طبقه بندی سرطان به پزشکان کمک می کند تا در مورد بزرگی سرطان، میزان گسترش آن و نیز بهترین درمان ممکن، به نتیجه برسند. این تست‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

عکس برداری از قفسه سینه با اشعه X: این آزمایش مشخص می‌کند که آیا سرطان به ریه‌ها گسترش پیدا کرده است یا خیر.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): در این روش از میدان‌های مغناطیسی جهت ایجاد تصویری دقیق از قسمت‌های داخلی بدن استفاده می شود. به کمک MRI می‌توان متوجه گسترش سرطان در بدن شد.

آزمایشات خون تکمیلی‌تر، جهت پی بردن به وضعیت عمومی سلامت بدن بیمار و سطح عملکرد برخی از ارگان‌های بدن انجام می‌شود.