نویسندگان: پروفسور دکتر سید سعید زمانیه شهری MD و پرفسور دکتر سونیا سیدالحسینی MD
حنجره جعبهی تولید صداست که در بالای نای قرار گرفته است و با استفاده از لولهای مخصوص بهنام لارینگوسکوپ معاینه میشود. سرطان حنجره معمولا در افراد بالای ۵۰ سال اتفاق میافتد. خطر ابتلا به این نوع سرطان در افراد سیگاری بیشتر است، اما با ترک سیگار، بهمیزان زیادی احتمال ابتلا به سرطان حنجره در این افراد کاهش مییابد. ایجاد خشونت صدا یکی از علائم مهم سرطان حنجره محسوب میشود. سرطان حنجره معمولا با روشهایی مثل پرتودرمانی و جراحی قابلدرمان است و درصورت پیشرفت بیماری میتوان از شیمیدرمانی استفاده کرد. اما میزان موفقیت این روشهای درمانی علاوه بر اندازه و محل قرارگیری تومور، به سن و میزان سلامت بیمار بستگی دارد. در این مطلب بیشتر با سرطان حنجره، عوامل ایجادکننده آشنا میشوید.
سرطان حنجره چیست؟
سرطان حنجره (که به آن سرطان گلو هم میگویند) اصطلاحی عمومی است که به ایجاد سرطان در ناحیهی حلق یا حنجره اشاره دارد. مانند سایر انواع سرطان، سلولهای سرطانی بهسرعت رشد میکنند و بعد از ایجاد تومور، میتوانند به بافتهای دیگر گلو مهاجرت (متاستاز) کنند. بعضی از محققان سرطان حنجره را زیرمجموعهای از سرطان مری میدانند. سرطان مری میتواند علائمی مثل سوزش و درد (فشار) در ناحیهی گلو را ایجاد کند که این درد میتواند تا مری و معده گسترش پیدا کند. سرطان مری هم میتواند علائم، نشانهها و روشهای درمانی مشابه با سرطان حنجره داشته باشد.
براساس تحقیقی که در مرکز سرطانشناسی آمریکا انجام شده، حدود ۱۳۳۶۰ مورد جدید از افراد مبتلا به سرطان حنجره و ۳۶۶۰ مورد مرگ گزارش شده است. براساس محل قرارگیری و مرحلهی سرطان، گاهی تا پنج سال شانس زندهماندن وجود دارد. هرقدر سرطان در مراحل ابتداییتر باشد شانس زندهماندن بیشتر خواهد بود.
علائم و نشانههای سرطان حنجره:
علائم و نشانههای سرطان حنجره در افراد مختلف متفاوت است و معمولا نشانهی ویژهای برای آن وجود ندارد. درصورتیکه تومور سرطانی بسیار کوچک باشد و بهسرعت پیشرفت نکند، احتمالا علائمی نخواهد داشت. بعضی اوقات کمی التهاب یا تغییر رنگ مختصری در ناحیهی گلو تنها نشانهی غیرمعمول وجود سرطان است. درصورتیکه سرطان بهسرعت گسترش پیدا کند علائمی ایجاد میشود که هر فرد مبتلا، حداقل یک یا دو مورد از آنها را خواهد داشت:
* تغییر یا خشونت در صدا؛ سرفه (معمولا شدید است)؛ گلودرد (معمولا شدید است)؛ ناراحتی در ناحیهی گلو (فرد احساس میکند که چیزی در گلویش گیر کرده است)؛ تورم در ناحیهی گلو؛ بلع دردناک یا مشکل در بلع؛ احساس وجود توده در گردن؛ کاهش وزن بدون دلیل؛ بزرگشدن غدد لنفاوی؛ تولید دائمی خلط؛ مشکل تنفسی؛ سختی در تکلم؛ گوش درد؛ سردرد.
البته وجود این عوامل نشانهی قطعی برای وجود سرطان حنجره نیست، اما هرقدر تعداد این علائم در فردی بیشتر باشد احتمال ابتلا به سرطان حنجره بیشتر میشود و بهتر است هرچه سریعتر به پزشک خود مراجعه کند.
چه عواملی باعث ایجاد سرطان حنجره میشود؟ هرچند علت اصلی ایجاد سرطان حنجره مشخص نیست، اما بعضی جهشهای ژنتیکی سبب میشوند تا سلولها بهصورت غیرمعمول رشد کنند و به تومور تبدیل شوند. این سلولهای سرطانی میتوانند گسترش یابند و به مناطق دیگر مهاجرت کنند. سیگار کشیدن، عفونت پاپیلومای انسانی (HPV) و تماس با مواد سمی مثل آزبست یا مصرف مقدار زیاد الکل میتواند ازجمله عوامل ایجادکنندهی این جهشهای ژنتیکی باشد.
عوامل خطر برای ایجاد سرطان حنجره چیست؟
بعضی از عوامل خطر برای ایجاد سرطان حنجره با سبک زندگی افراد ارتباط مستقیمی دارد. برای مثال سیگار کشیدن یا مصرف سایر محصولات دارای تنباکو، مصرف بیشازحد الکل و کمبود ویتامین A میتواند خطر ابتلا به سرطان حنجره را افزایش دهد. قرارگیری در معرض آزبست، رعایتنکردن بهداشت دهان و دندان و بهویژه ابتلا به HPV که نوعی ویروس انسانی است، از عوامل خطرناک است.
انواع سرطان حنجره
* سرطان سلول سنگفرشی (رایجترین نوع سرطان حنجره)
* آدنوکارسینوما یا سرطان سلولهای غدهای که مخاط ترشح میکنند. این نوع بهندرت اتفاق میافتد.
* لنفواپیتلیوما؛
* سرطان سلولهای دوکیشکل؛
* سرطان زگیل مانند؛
* سرطان با علت نامشخص؛
* سارکوم؛
* ملانوما.
متخصصان از چه روشهایی برای تشخیص سرطان حنجره استفاده میکنند؟
بررسی سوابق زندگی فرد (بهخصوص درصورت وجود عوامل خطر) و آزمایشات بالینی به پزشک کمک میکند تا احتمال وجود سرطان را بهتر تشخیص دهد. همچنین انجام آزمایشات اضافی میتواند به تشخیص بهتر کمک کند که از جملهی آن میتوان به تصویربرداری مثل سیتی اسکن، امآرآی (MRI)، پِت اسکن، عکسبرداری از قفسهی سینه، لارینگوسکوپی و بلع باریوم اشاره کرد که همهی این روشها میتواند اطلاعات مفیدی از موقعیت و میزان گسترش سرطان به پزشک بدهد، نمونهبرداری یا بیوپسی از تومور هم به تشخیص نهایی سرطان حنجره کمک میکند. نمونهبرداری میتواند از طریق جراحی در ناحیهی گلو و فروکردن سوزن به داخل تومور یا با استفاده از اندوسکوپی انجام شود.
* تعیین مرحلهی پیشرفت سرطان توسط متخصصان بهداشت و درمان
* مراحل سرطان حنجره با سیستم تیانام (TNM) تعیین میشود.
* مرحلهی تی (T) نشان میدهد که تومور چه مقدار در حنجره، حلق و بافتهای اطراف گسترش پیدا کرده است؛
* مرحلهی اِن (N) نشان میدهد که آیا تومور در نزدیکی گرههای لنفاوی گسترش پیدا کرده است یا خیر؛
* مرحلهی اِم (M) نشاندهندهی مهاجرت تومور است، یعنی سرطان به اندامهای دورتر هم منتقل شده است.
تمام این مراحل در کنار یکدیگر میزان پیشرفت بیماری را نشان میدهند. بعد از مرحلهی صفر (که تومور در یک منطقه قرار دارد و هنوز به سلولهای اطراف منتقل نشده است)، سایر مراحل با حروف یونانی به صورت مرحلهی ۱ تا ۴ (I تا IV ) نشان داده میشود. هرچه اعداد کوچکتر باشند به این معنی است که سرطان در مراحل ابتداییتر قرار دارد و کمتر گسترش پیدا کرده است و اعداد بزرگتر، مثل مرحلهی ۴ (IV) نشاندهندهی پیشرفت و گسترش بیماری است.
گروه تخصصی درمان سرطان حنجره از چه افرادی تشکیل میشود؟ معمولا برای معالجهی سرطان حنجره یک گروه درمانی برای فرد بیمار تشکیل میشود و متخصصان زیر در آن حضور دارند:
* متخصص غدد؛
* گروه جراحی؛
* جراح پلاستیک؛
* گروه رادیولوژی؛
* متخصص گوارش؛
* دندانپزشک؛
* آسیبشناس گفتار؛
* متخصص تغذیه؛
* فیزیوتراپ.
این گروه متخصص بهترین روش را برای درمان یا کنترل بیماری و کاهش علائم آن انتخاب میکنند و به بیمار و خانوادهی او کمک میکنند که با کمی تغییر در سبک زندگی و با وجود بیماری، بهتر زندگی کنند.
عوارض جانبی استفاده از روشهای درمانی مختلف چیست؟
عوارض جانبی استفاده از روشهای درمانی برای افراد مختلف متفاوت است. اما از عوارض معمول میتوان به التهاب غشای مخاطی، خشکی دهان، تغییر پوست (بهخصوص بعد از پرتودرمانی)، حالت تهوع و استفراغ (بهخصوص بعد از شیمیدرمانی)، خستگی، گلودرد، سختی در بلع، افزایش مخاط چسبنده، کم اشتهایی، ازدستدادن چشایی، ریزش مو و سختی تنفس اشاره کرد. در بسیاری از بیماران، عوارض جانبی بعد از چند هفته یا چند ماه از بین میرود اما در تعداد کمی از بیماران این عوارض برای همیشه باقی خواهند ماند.
