بیماری کوارکتاسیون آئورت

نویسندگان: پروفسور دکتر سید سعید زمانیه شهری MD و پرفسور دکتر سونیا سیدالحسینی MD

کوآرکتاسیون آئورت چیست؟

کوآرکتاسیون آئورت به باریک شدن آئورت یا همان تنگی شریان آئورت اشاره دارد. آئورت شریان خونی بزرگی است که از قلب انشعاب می یابد و خون غنی از اکسیژن را به بدن می رساند. زمانی که کوارکتاسیون آئورت اتفاق می افتد پمپ قلب باید سخت تر کار کند تا بتواند خون را از بخش باریک شده آئورت بیرون بفرستد. کوآرکتاسیون آئورت در نوزادان عموما از زمان تولد وجود دارد و مادرزادی می باشد. کوآرکتاسیون آئورت به لحاظ شدت می تواند خفیف تا شدید باشد و حتی ممکن است تا زمان بلوغ تشخیص داده نشود. شدت کوآرکتاسیون آئورت بستگی به میزان تنگی شریان آئورت دارد. کوآرکتاسیون آئورت اغلب با سایر نقایص قلبی همراه است. در حالی که درمان کوارکتاسیون آئورت اغلب موفقیت امیز است اما این شرایط به مراقبت و پیگیری مادام العمر نیاز دارد.

علائم بیماری کوارکتاسیون آئورت:

علائم بیماری کوآرکتاسیون آئورت بستگی به شدت شرایط دارد. اغلب افراد مبتلا به کوآرکتاسیون آئورت علائمی ندارند. کوارکتاسیون آئورت در کودکان ممکن است علائمی را از هنگام کودکی نشان دهد اما در مواردی که میزان باریک شدگی خفیف باشد ممکن است تشخیص کوآرکتاسیون آئورت تا زمان بلوغ انجام نشود. افراد ممکن است علائمی از نقص قلبی را نشان دهند که می تواند با کوآرکتاسیون آئورت همراه باشد. کودکانی با کوآرکتاسیون آئورت شدید ممکن است مدت کوتاهی بعد از تولد علائمی را نشان دهند. این علائم عبارت است از:

پوست رنگ پریده، تحریک پذیری، تعریق شدید، دشواری در تنفس، دشواری در غذا خوردن

عدم درمان کوارکتاسیون آئورت در کودکان می تواند نارسایی قلبی و مرگ را به همراه داشته باشد. کودکان بزرگ تر و افراد بالغ مبتلا به کوارکتاسیون آئورت اغلب علائمی را به لحاظ بالینی نشان نمی دهند؛ زیرا مقدار تنگی شریان آئورت در آن ها ممکن است شدت کمی داشته باشد. اگر علائم کوارکتاسیون آئورت را بعد از تولد نشان دهید، عمدتا در بازوها فشار خون بالایی خواهید داشت اما در اندام های تحتانی و پاها دچار افت فشار خون خواهید بود. علائم کوارکتاسیون آئورت عبارت است از:

فشار خون بالا، سردرد، ضعف ماهیچه ای، کرامپ در پاها و یا سرد بودن پاها، خونریزی از بینی، درد قفسه سینه

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورتی که شما یا کودکتان علائم زیر را نشان می دهد فورا به پزشک مراجعه کنید

درد شدید در قفسه سینه و خستگی

تنگی نفس ناگهانی، فشار خون بالا که توجیه مشخصی ندارد، تجربه این علائم لزوما بدان معنا نخواهد بود که شما یا فرزندتان دچار مشکلی جدی خواهید بود. اما بهتر است علت این علائم فورا بررسی شود. تشخیص و درمان به موقع می تواند زندگی شما را نجات دهد.

علت کوارکتاسیون آئورت

علت کوارکتاسیون آئورت چندان روشن نیست. به دلایل نامعلومی باریک شدگی خفیف تا شدید ممکن است در بخشی از آئورت اتفاق بیفتد. اگرچه بیماری کوآرکتاسیون آئورت می تواند در هر جایی از آئورت اتفاق بیفتد اما کوراکتاسیون آئورت اغلب در نزدیکی بخشی به نام داکتوس ارتریوزوس ایجاد می شود. این شرایط در کوارکتاسیون آئورت عموما قبل از تولد رخ می دهد. نقایص مادرزادی قلبی از جمله نقایص شایع می باشد. به ندرت ممکن است کوارکتاسیون آئورت به صورت اکتسابی در زندگی فرد ایجاد شود. در مواردی نادر آسیب می تواند منجر به کوارکتاسیون آئورت گردد. به عنوان نمونه ارتریت تاکایاسو به دلیل سخت شدن شدید شریان ها و یا شرایطی که سبب التهاب شریان ها می شود. می تواند به باریک شدن و ایجاد کوارکتاسیون آئورت بیانجامد. کوارکتاسیون آئورت معمولا دورتر از عروق خونی اتفاق می افتد که به بخش بالایی بدن انشعاب می یابند و هم چنین قبل از عروق خونی قرار دارد که به بخش پایینی بدن خونرسانی می کنند. به همین دلیل است که فشار خون در دست ها بالاست اما در اندام های تحتانی مانند زانوها و یا پاها فشار خون پایین است. در بیماری کوارکتاسیون آئورت بطن چپ قلب سخت تر کار می کند تا بتواند خون را از بخش باریک شده آئورت پمپ کند و فشار خون در بطن چپ افزایش می یابد. به همین دلیل است که دیواره بطن چپ ضخیم شده و دچار هایپرتروفی می گردد.

  شجریان: سروش مردم، فردوسی موسیقی ایران – قسمت سیزدهم

فاکتورهای خطر در کوارکتاسیون آئورت: کوارکتاسیون آئورت اغلب همراه با سایر نواقص مادرزادی قلبی اتفاق می افتد. اگر چه پزشکان نمی دانند چه چیزی سبب می شود که چندین نقص قلبی با هم ایجاد می شود. این شرایط در نوزادان پسر شایع تر از دختران می باشد. وجود برخی شرایط قلبی که در ادامه لیست می شود افراد را مستعد ابتلا به کوارکتاسیون آئورت میکند.

دریچه آئورت دو لتی (دو پایه ای): دریچه آئورت، بخش پایین قلب (بطن چپ) را از آئورت جدا می کند. دریچه های آئورت دو لتی به جای سه پایه، دو پایه دارند. بسیاری از افراد مبتلا به کوراکتاسیون آئورت دریچه های آئورت دو لتی دارند.

باز ماندن داکتوس ارتریوزوس: داکتوس ارتریوزوس رگ خونی است که آئورت را به شریان ریوی سمت چپ متصل می کند و اجازه می دهد خون به ریه ها وارد شود. مدت کوتاهی بعد از تولد این مسیر مسدود می گردد که اگر همچنان باز بماند به آن مجرای شریانی باز میگویند. مجرای شریانی باز بزرگ اگر تحت درمان قرار نگیرد، می تواند منجر به کاهش ظرفیت اکسیژن رسانی در خون و جریان در مسیر نادرست شده و عضله قلب را ضعیف کند که می تواند منجر به نارسایی قلبی و عوارض دیگر شود.

وجود سوراخ هایی در دیواره بین سمت راست و چپ قلب: ممکن است فرد در زمان تولد در دیواره بین محفظه های بالایی یا محفظه های پایینی قلب سوراخی داشته باشد. این شرایط سبب می شود خون غنی از اکسیژن از سمت چپ قلب با خونی مخلوط شود که اکسیژن کمتری دارد و در سمت راست قلب می باشد.

تنگی دریچه آئورت: در این حالت دریچه ای که بطن چپ قلب را از آئورت جدا می کند باریک می باشد و بدین ترتیب موجب تنگی شریان آئورت می گردد. این شرایط سبب می شود قلب برای خونرسانی کافی به بدن سخت تر کار کند. در طول زمان تنگی دریچه آئورت می تواند سبب ضخیم شدن ماهیچه های قلبی شود و علائمی مانند درد قفسه سینه، خستگی، تنگی نفس یا نارسایی قلبی را به دنبال داشته باشد. برگشت خون از دریچه آئورت: این شرایط زمانی رخ می دهد که دریچه های آئورت به دلیل نارسایی به درستی بسته نمی شود در نتیجه خون به عقب و به سمت بطن چپ وارد می شود.

تنگی دریچه میترال: تنگی دریچه میترال بین بخش بالایی قلب (دهلیز سمت چپ) و بطن سمت چپ اتفاق می افتد که اجازه می دهد خون در سمت چپ قلب جریان داشته باشد. در این شرایط خون ممکن است به ریه ها بازگردد و سبب تنگی نفس یا گرفتگی ریه ها شود. همانند گرفتگی دریچه آئورت، این شرایط نیز می تواند به نارسایی قلبی منجر شود.

برگشت خون در دریچه میترال: زمانی که دریچه میترال به دلیل نارسایی به درستی بسته نمی شود، خون به سمت دهلیز چپ نشت می کند.

بیماری کوارکتاسیون آئورت معمولا در افرادی شایع است که به برخی مشکلات ژنتیکی به نام سندرم ترنر مبتلا هستند. خانم ها و دختران مبتلا به سندرم ترنر ۴۵ کروموزوم دارند و کروموزوم ایکس در آن ها ناقص بوده و یا از دست می رود. بنابراین این افراد به جای ۴۶ کروموزوم دارای ۴۵ کروموزوم می باشند. حدود ده درصد خانم های مبتلا به سندرم ترنر به بیماری کوارکتاسیون آئورت مبتلا می شوند

عوارض بیماری کوارکتاسیون آئورت: عدم درمان کوارکتاسیون آئورت می تواند عوارضی را به دنبال داشته باشد. برخی از این عوارض می تواند در نتیجه فشار خون بالایی باشد که به مدت طولانی ادامه دارد. بعد از درمان کوارکتاسیون آئورت احتمال بروز عوارض هم چنان مطرح است.

عوارض کوارکتاسیون آئورت عبارت است از: باریک شدن دریچه آئورت (تنگی دریچه ائورت)، فشار خون بالا، سکته، بزرگ شدن بخش هایی از دیواره آئورت، پارگی آئورت

بیماری عروق شریانی زودرس: به باریک شدن عروق خونی اشاره دارد که خونرسانی قلب را تامین می کنند

نارسایی قلبی، ضعف شریانی در مغز (آنوریسم مغزی) یا، خونریزی در مغز.

علاوه بر این در صورتی که بیماری کوارکتاسیون آئورت شدید باشد قلب ممکن است نتواند خون کافی را به سایر ارگان ها پمپ کند. به همین دلیل قلب آسیب دیده و ممکن است نارسایی کلیوی یا نارسایی سایر ارگان ها را به دنبال داشته باشد. اگر درمان کوارکتاسیون آئورت در کودکی انجام گرفته باشد، درطول زمان با باریک شدن مجدد آئورت رو به رو خواهیم بود. هم چنین خطر ابتلا به فشار خون بالا وجود خواهد داشت. در نتیجه به دلیل کوارکتاسیون آئورت باید در طول زمان بیمار تحت نظر قرار داشته باشد و ممکن است به درمان های بیشتری نیاز باشد.

  آموزش آشپزی: سوپ سبزیجات

تشخیص کوارکتاسیون آئورت: اگر کوارکتاسیون آئورت شدید باشد معمولا تشخیص در دوران طفولیت انجام می شود. انجام تست برای تشخیص کوارکتاسیون آئورت قبل از تولد ممکن نیست.

زمانی که کوراکتاسیون آئورت در افراد بالغ و کودکانی که در سنین بالا قرار دارند بروز می کند احتمال بروز فرم های خفیف تر کوارکتاسیون آئورت وجود دارد. این افراد معمولا سالم به نظر می رسند مگر آن که پزشک موارد زیر را در آن ها شناسایی کند.

فشار خون بالا در بازوها، تفاوت فشار خون بین بازوها و پاها : افزایش فشار خون در بازوها و کاهش فشار خون در پاها، ضعف یا تاخیر پالس در پاها، وجود صدای غیر طبیعی ناشی از جریان خون سریع در نواحی باریک شده

تست های تشخیصی: تست هایی که برای تایید تشخیص کوارکتاسیون آئورت انجام می شود عبارت است از

اکوکاردیوگرام: اکوکاردیوگرام از امواج صوتی استفاده می کند تا تصویری از قلب را ایجاد کند. امواج صوتی در قلب منتشر شده و تصاویر متحرکی را ایجاد می کنند که روی مانیتور ویدئویی قابل رویت می باشد. اکوکاردیوگرام می تواند موقعیت و شدت کوارکتاسیون آئورت را نشان دهد. هم چنین وجود سایر نواقص قلبی مانند دریچه آئورت دو لتی نیز در این تست مشخص می شود. پزشکان معمولا از اکوکاردیوگرام برای تشخیص کوارکتاسیون آئورت استفاده می کنند و بر اساس یافته ها مناسب ترین گزینه درمانی را تعیین می کنند.

الکتروکاردیوگرام: الکتروکاردیوگرام فعالیت الکتریکی قلب را هر زمان که منقبض می شود ثبت می کند. در طول انجام الکتروکاردیوگرام الکترودهایی روی قفسه سینه، مچ دست و پا قرار می گیرد. این الکترودها فعالیت الکتریکی را اندازه گیری می کند و نتایج روی مانیتور کامپیوتری با کاغذ ثبت می شود. اگر کوارکتاسیون آئورت شدید باشد الکتروکاردیوگرام می تواند ضخیم شدگی دیواره های محفظه پایینی قلب را نشان دهد (هایپرتروفی ونتریکولار)

عکس برداری از قفسه سینه: عکس برداری با استفاده از اشعه ایکس می تواند تصاویری از ریه ها و قلب را ایجاد کند. این روش عکسبرداری می تواند تنگی شریان آئورت در محل کوراکتاسیون یا در بخش بزرگ شده آئورت یا هر دو را نشان دهد.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا ام آر آی: در این روش عکس برداری از میدان مغناطیسی قوی و امواج صوتی استفاده می شود تا تصویری جزئی از قلب و عروق خونی ایجاد شود. ام ار آی موقعیت و شدت کوارکتاسیون آئورت را نشان می دهد هم چنین مشخص می کند کدام عروق خونی در بدن تحت تاثیر قرار گرفته است. هم چنین وجود سایر مشکلات مادرزادی قلبی را نیز نشان می دهد. پزشکان بر اساس یافته های حاصل از این تست گزینه های درمانی را برای کوارکتاسیون آئورت مشخص می کنند.

اسکن توموگرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن: این روش اسکن از مجموعه ای از اشعه های ایکس استفاده می کند تا تصاویری جزئی را ایجاد کند. در سی تی آنژیوگرام ، پزشک رنگی را به داخل عروق خونی تزریق می کند تا جریان خون در شریان ها و وریدها مشخص می گردد. با استفاده از این روش پزشک می تواند شدت و موقعیت کوارکتاسیون آئورت را تشخیص دهد و تعیین کند کدام عروق خونی تحت تاثیر قرار گرفته است و چه نواقص قلبی دیگری وجود دارد. پزشک با توجه به داده های به دست آمده هم چنین می تواند برنامه های درمانی را برای کوارکتاسیون آئورت مشخص کند.

کاتتریزاسیون قلبی: در طول این روش پزشک لوله نازک و درازی را وارد شریان یا ورید کشاله ران، بازوها و یا گردن می کند و آن را به قلب می رساند. پزشک ممکن است رنگی را وارد کاتتر کند تا ساختار قلب روی تصاویر به دست آمده مشخص تر باشد. این رنگ می تواند فشار و میزان اکسیژن را در محفظه های قلب و در عروق خونی اندازه گیری کند. کاتتریزاسیون قلبی می تواند شدت کوارکتاسیون آئورت را نشان دهد. این تست اغلب برای تشخیص کوارکتاسیون آئورت استفاده نمی شود اما پزشک می تواند از نتایج آن استفاده کند تا در صورت نیاز، برنامه ریزی درمانی برای کوارکتاسیون آئورت را انجام دهد. این روش ممکن است برای انجام برخی گزینه های درمانی مربوط به کوارکتاسیون آئورت انجام شود.

  آداب فرهنگی و آیین ملی در ایران باستان – قسمت 25

درمان کوارکتاسیون آئورت: انتخاب ها برای درمان کوارکتاسیون آئورت بستگی به سن بیمار و زمان تشخیص و شدت کوراکتاسیون آئورت دارد. سایر نواقص قلبی نیز می تواند همزمان با درمان کوراکتاسیون آئورت ترمیم شود. رویکردهای درمانی برای کوارکتاسیون آئورت معمولا شامل جراحی یا روشی به نام بالون آنژیوپلاستی یا قرار دادن استنت می باشد. پزشک متخصص ابتدا بیمار را ارزیابی می کند و سپس درمان مناسب برای او را مشخص می سازد.

جراحی: چندین تکنیک جراحی برای ترمیم کوارکتاسیون آئورت وجود دارد. جراح می تواند در مورد این که چه نوع درمانی احتمالا به طور موفقیت آمیزی می تواند شرایط بیمار را بهبود بخشد صحبت کند.

برخی انتخاب های جراحی برای بیماری کوارکتاسیون آئورت عبارت است از:

Resection with end-to-end anastomosis :

این روش شامل برداشتن بخشی از آئورت می باشد که باریک شده و سپس دو پایانه ایجاد شده روی آئورت را دوباره به هم متصل می کند.

Subclavian flap aortoplasty:

بخشی از عروق خونی که خون را به بازوی چپ می رساند (شریان ساب کلاوین چپ) می تواند برای گسترده کردن ناحیه آئورت به کار رود.
ترمیم با گرافت: در این تکنیک لوله ای پلاستیکی به نام گرافت بین بخش های آئورت قرار می گیرد.

پچ آئورتوپلاستی: پزشک ممکن است با برش عرضی بخش باریک شده آئورت، کوارکتاسیون آئورت را درمان کند سپس آن را به ماده ای سنتتیک متصل کند تا رگ خونی عریض شود. این روش در صورتی مفید است که کوارکتاسیون بخش طولانی آئورت را پوشانده باشد.

آنژیوپلاستی بالون و قرار دادن استنت: آنژیوپلاستی بالون که اغلب با استنت گذاری همراه است گزینه ای برای درمان اولیه کوارکتاسیون آئورت محسوب می شود. هم چنین ممکن است برای درمان تنگی شریان آئورت که مجددا بعد از جراحی اتفاق می افتد، به کار رود.

در طول این روش پزشک لوله ای باریک و منعطف را وارد شریانی در کشاله ران می کند و سپس با استفاده از روش تصویربرداری اشعه ایکس آن را به سمت عروق خونی هدایت می کند که به قلب منتهی می شود. پزشک از طریق دهانه باریک شده آئورت بالون باد نشده ای را وارد می کند. زمانی که بالون باد می شود آئورت عریض تر شده و خون با سهولت بیشتری جریان می یابد. در برخی موارد پزشک می تواند لوله توخالی مشبکی را در آئورت وارد کند تا بخش باریک شده آئورت در بیماری کوارکتاسیون آئورت را باز نگاه دارد.

داروهای به کار رفته در درمان کوارکتاسیون آئورت: دارویی وجود ندارد که بتوان آن را برای ترمیم کوارکتاسیون آئورت به کار برد اما گاهی پزشک قبل و بعد از استنت و یا جراحی از داروهایی برای کنترل فشار خون استفاده میکند. اگر چه با ترمیم کوارکتاسیون آئورت فشار خون بهبود می یابد اما بسیاری از افراد به مصرف داروهای فشار خون نیاز خواهند داشت و این امر حتی بعد از انجام جراحی یا استنت گذاری موفق صادق است. کودکان مبتلا به کوارکتاسیون آئورت شدید اغلب تخت درمان دارویی خواهند بود که به باز نگاه داشتن داکتوس ارتریوزوس کمک می کند. این امر سبب می شود بای پس جریان خون پیرامون محل انقباض فراهم شود تا کوارکتاسیون آئورت برطرف گردد.

بعد از درمان کوارکتاسیون آئورت: شایع ترین عارضه طولانی مدت که بعد از درمان کوارکتاسیون آئورت اتفاق می افتد فشار خون بالا می باشد. اگر چه مشکل فشار خون مدتی بعد از ترمیم کوارکتاسیون آئورت برطرف می شود اما ممکن است هم چنان بالاتر از حد نرمال باقی بماند. در برخی موارد بخشی از آئورت که ترمیم شده است ضعیف و بزرگ می شود و ممکن است در نهایت پاره گردد (پارگی آئورت). در برخی موارد کوارکتاسیون آئورت می تواند حتی سال ها پس از درمان مجددا عود کند. این احتمال وجود دارد که برای اصلاح باریک شدن مجدد یا درمان سایر عوارض ناشی از کوارکتاسیون آئورت، به انجام جراحی های بیشتری نیاز باشد.

دیدگاهتان را بنویسید

هم‌اکنون عضو خبرنامه پیام جوان شوید

Newsletter

همراهان پیام جوان