پیام جوان: در دنیای امروز، ویدئوهای کوتاه به بخش جداییناپذیری از شبکههای اجتماعی تبدیل شدهاند و میلیونها کاربر را به خود جذب میکنند. با این حال، پژوهشهای اخیر ارتباطهای نگرانکنندهای میان مصرف فزاینده این محتوا و اختلالات شناختی و روانی نشان میدهند. این نگرانیها در ادبیات عامه به پدیدهای به نام «فسیل شدن مغزی» شهرت یافته که انتشارات دانشگاه آکسفورد آن را کاهش وضعیت ذهنی یا شناختی تعریف کرده و حتی به عنوان واژه سال انتخاب کرده است.
مرورهای سیستماتیک متعدد، از جمله مطالعهای بر اساس ۷۱ پژوهش و حدود ۱۰۰ هزار شرکتکننده، حاکی از آن است که مصرف زیاد ویدئوهای کوتاه با کاهش تواناییهای شناختی، بهویژه در زمینه توجه و کنترل تکانه، مرتبط است. این بررسیها همچنین ارتباط معناداری میان استفاده افراطی از این محتوا با افزایش افسردگی، اضطراب، استرس و احساس تنهایی یافتهاند. مطالعات دیگر نیز کاهش تمرکز و عملکرد تحصیلی ضعیفتر را به این پدیده نسبت میدهند که نشاندهنده ابعاد گستردهتر این چالش است.
با وجود این یافتهها، برخی کارشناسان هشدار میدهند که قضاوت قطعی درباره اثرات بلندمدت هنوز زود است. جیمز جکسون، متخصص عصبروانشناسی، با اشاره به نگرانیهای تاریخی نسبت به فناوریهای جدید، بر لزوم تحقیقات بیشتر برای درک چگونگی ایجاد این اثرات، گروههای آسیبپذیر و برگشتپذیری تغییرات تاکید میکند. همچنین، این پرسش مطرح است که آیا افزایش تشخیص اختلال کمتوجهی-بیشفعالی (ADHD) در کودکان، میتواند تا حدی به مصرف بالای ویدئوهای کوتاه مرتبط باشد، چرا که علائم مشابهی مشاهده میشود.
دکتر نیدی گوپتا، پژوهشگر اثرات زمان تماشا، از احتمال شکلگیری نوع جدیدی از اعتیاد ابراز نگرانی میکند و آسیبپذیری سالمندان را در مواجهه با این محتوا گوشزد میکند. او معتقد است که ممکن است سالها طول بکشد تا ابعاد کامل این تغییرات شناختی و برگشتپذیری آنها مشخص شود. با این حال، کارشناسان بر این باورند که ویدئوهای کوتاه لزوماً مضر نیستند و میتوانند فرصتهایی برای یادگیری و ارتباط فراهم کنند، اما تعادل در مصرف و جلوگیری از انزوای اجتماعی، کلید اصلی برای استفاده سالم از این پلتفرمها است.
