نویسندگان: پروفسور دکتر سید سعید زمانیه شهری MD و پرفسور دکتر سونیا سیدالحسینی MD

چه كسانى در معرض خطر سرطان روده بزرگ هستند؟ بسیاری از مردم آگاهی ندارند كه به چه میزان در معرض خطر سرطان کولون هستند. پس اجازه دهید در ابتدا به بررسی عواملی بپردازیم كه شانس افراد را برای گرفتن سرطان کولون افزایش می‌دهند. هر عاملی که شانس شما را برای ابتلاء به یک بیماری افزایش دهد، عامل خطر نامیده می‌شود که لازم است از آن‌ها اطلاع داشته باشید. این عوامل خطر برای سرطان کولون شامل موارد زیر هستند:

۱-  سن ۵۰ سال یا بیشتر:  افزایش سن مهم‌ترین عامل خطر محسوب می‌شود. خطر ابتلا به سرطان کولون با بالارفتن سن افزایش می‌یابد، به‌طوری‌كه سرطان کولون تقریباً در دو سوم موارد در افراد ۵۰ ساله و مسن‌تر به وجود می‌آید.

۲-  سابقه داشتن پولیپ‌ در کولون

۳-  سابقه سرطان کولون در بستگان درجه یک (پدر، مادر، برادر، خواهر یا فرزند) در سن کمتر از ۶۰ سال

۴-  سابقه پولیپ پیش سرطانی کولون در بستگان درجه یک (پدر، مادر، برادر، خواهر یا فرزند) در سن کمتر از ۶۰ سال

۵-  سابقه فردی بیماری‌های التهابی روده (کولیت السراتیو یا کرون)

۶-  ژنتیک: زمینه وراثتی سرطان کولون به شکل‌های مختلفی وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها به صورت سندروم پولیپوز ارثی و سرطان فامیلی غیرپولیپی کولون (سندرم لینچ) می‌باشند.

۷-  شیوه زندگی ناسالم که شامل مصرف دخانیات و مواد مخدر یا مشتقات آن (سیگار، قلیان یا تریاک،…)، نوشیدن الکل، تغذیه ناسالم (مصرف زیاد گوشت قرمز، غذاهای آماده یا فست فود، مصرف کم سبزی و میوه تازه) و کم‌تحرکی است.

۸-  چاقی

۹-  دیابت

۱۰- کبد چرب

پیشگیری و درمان سرطان روده بزرگ: 

در حال حاضر سرطان روده بزرگ، دومین سرطان كشنده و سومین سرطان شایع در جهان است و اغلب در سنین بالای ۵۰ سال بروز می‌کند. بطوری‌که کشورهای توسعه یافته در دو دهه اخیر با اجرای برنامه‌های غربالگری توانسته‌اند بیش از ۴۰ درصد موارد مرگ ناشی از این سرطان را کاهش دهند! سرطان کولون اختصاص به نژاد خاصی ندارد و تهدیدی برای سلامتی همه نژادهاست. اگرچه این بیماری در مردان کمی شایع‌تر از زنان است ولی واقعیت این است که مردان و زنان هر دو در معرض خطر سرطان کولون هستند.

خوشبختانه سرطان کولون از معدود سرطان‌هایی است که با غربالگری، تشخیص زودرس و درمان بموقع می‌توان بطور قابل توجهی آن را کنترل کرد. اساساً برنامه‌های غربالگری، افراد ظاهراً سالم و بدون مشکل خاص سلامتی را بیشتر مورد هدف قرار می‌دهند. این نکته از این جهت حائز اهمیت است که سرطان کولون معمولاً در مراحل اولیه خود آرام و بدون سر و صدا پیش می‌رود و ممکن است در مراحل پیشرفته علامت ایجاد کند که در این حالت کنترل و درمان آن مشکل‌تر هم خواهد بود. بنابراین زمان طلایی برای انجام غربالگری این بیماری، مرحله قبل از پیدایش علایم است. همچنین تشخیص زود هنگام و برداشتن پولیپ‌های روده بزرگ، امری حیاتی در پیشگیری از این سرطان است و با این کار شانس درمان و معالجه بیماری تا ۹۰ درصد افزایش می‌یابد.

تشخیص:

غربالگری برای سرطان روده بزرگ: پزشکان آزمایشات غربالگری خاصی را برای افراد سالم بدون نشانه یا علائم به منظور جستجوی سرطان روده بزرگ توصیه می کنند.

پیدا کردن سرطان روده در اولین مرحله آن، بزرگترین شانس برای درمان را فراهم می کند.

کولونوسکوپی: اگر علائم و نشانه ها، نشان دهد که فرد می تواند سرطان روده داشته باشد، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش را انجام دهد از جمله کولونوسکوپی. کولونوسکوپی با استفاده از یک لوله بلند، انعطاف پذیر و باریک متصل به یک دوربین فیلمبرداری و مانیتور برای مشاهده کامل روده انجام میشود.اگر منطقه مشکوکی یافت شود، پزشک شما می تواند نمونه برداری کند (بیوپسی).

نشان ندادن سرطان روده با آزمایش خون به طور مستقیم: 

در صورت وجود سرطان روده، هیچ آزمایش خونی نمی تواند آنرا تشخیص دهد. اما پزشک شما ممکن است خون شما را برای سرنخ هایی درباره سلامت کلی شما، مانند آزمایش کلیه و عملکرد کبد، آزمایش کند. پزشک همچنین ممکن است، خون را برای یک ماده شیمیایی که گاهی اوقات توسط سرطان روده بزرگ (آنتی ژن کارسینوآمبریونی یا CEA) تولید می شود، تست کند. اما آنمی فقر آهن بیماری مزمن میتواند علامت بدخیمی باشد.

پروکتوسکوپی: 

در این روش از طریق دستگاه های خاصی به صورت مستقیم داخل راست روده و قسمت های تحتانی روده بزرگ مورد مشاهده قرار می گیرد. از طریق این روش نیمی از سرطان ها، قابل تشخیص هستند. در این روش ممکن است بیمار احساس فشار کند، اما دردی را احساس نخواهد کرد.

بیوپسی: 

در صورت وجود هر گونه توده در طول این قسمت ها نیاز است که بخشی از توده برداشته شود تا در زیر میکروسکوپ از نظر وجود بافت یا سلول های سرطانی مورد بررسی قرار گیرد.

مشاوره ژنتیک‏: 

تست و مشاوره ژنتیک در خانواده هایی که به صورت وراثتی احتمال ابتلا به مواردی از سرطان کولون نظیر سرطان روده غیرپولیپی یا پولیپ غده ای خانوادگی‎‏ را دارند، پیشنهاد می شود. چون سرطان روده بزرگ و راست روده پنهان کار است، غربالگری راه حل ردیابی زودهنگام می باشد. در اکثر افرادی که به ۵۰ سالگی می رسند، باید هر ۱۰ سال یکبار آندوسکوپی روده بزرگ انجام شود.

مراحل سرطان روده بزرگ عبارتند از:

مرحله ی یک سرطان پوشش سطحی (مخاطی) روده بزرگ را فرا گرفته، اما فراتر از دیواره روده گسترش نیافته است.

مرحله دوم سرطان به داخل دیواره روده بزرگ گسترش یافته است، اما به گره های لنفاوی حمله نکرده است.

مرحله سه سرطان به گره های لنفاوی مجاور حمله کرده است، اما هنوز قسمت های دیگر بدن شما را تحت تاثیر قرار نداده است.

مرحله چهارم سرطان به مکان های دور، مانند اندام های دیگر، مانند کبد یا ریه شما گسترش یافته است. 

ادامه دارد..