نویسندگان: پروفسور دکتر سید سعید زمانیه شهری MD و پرفسور دکتر سونیا سیدالحسینی MD
سرطان کلیه در واقع سرطانی است که از کلیه ها شروع می شود. کلیه های شما دو عضو لوبیایی شکل هستند که اندازه هر یک در حدود اندازه مشت شماست. آنها در پشت اندام های شکمی شما قرار دارند. بنابراین یک کلیه در هر طرف ستون فقرات شما وجود دارد.
در بزرگسالان، سرطان سلول کلیوی (Renal cell carcinoma) شایع‌ترین نوع از سرطان کلیه است. انواع کمتر شایع دیگری در سرطان کلیه ممکن است رخ دهد. کودکان خردسال به احتمال زیاد به نوعی سرطان کلیه به نام تومور ویلمز (Wilms’ Tumor) مبتلا می شوند.
به نظر می رسد شايد میزان ابتلای افراد به سرطان کلیه در حال افزایش باشد. یکی از دلایل آن ممکن است این واقعیت باشد که تکنیک های تصویربرداری مانند اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. این آزمایش‌ها ممکن است منجر به کشف تصادفی بیشتر سرطان‌های کلیوی شود. سرطان کلیه اغلب در مراحل اولیه، هنگامی که سرطان کوچک و تنها محدود به کلیه است، کشف می شوند.
کلیه‌ها دو عضود لوبیا شکل در بدن هستند که از جمله مسئولیت‌های آنها تصفیه مواد معدنی از خون، حفظ تعادل کل مایعات در بدن، دفع مواد زائد و تنظیم حجم خون است. هر کلیه حدود ۴ یا ۵ اینچ طول دارد که تقریبا به اندازه یک مشت بزرگ است. کار کلیه‌ها این است که خون را تصفیه کنند. کلیه‌ها ضایعات را دفع کرده، تعادل مایعات در بدن را کنترل کرده و الکترولیت‌ها را در سطح مناسبی نگه می‌دارند. طی یک روز تمام خون بدن چندین بار از کلیه‌ها عبور می‌کند. خون وارد کلیه می‌شود، ضایعات خون از آن جدا می‌شود و در صورت لزوم نمک، آب و مواد معدنی آن تنظیم می‌شود. خون تصفیه شده به بدن باز می‌گردد. ضایعات به ادرار تبدیل شده و در لگنچه کلیه جمع می‌شود. لگنچه کلیه ساختاری به شکل قیف است که با لوله‌ای به نام حالب به مثانه وصل شده و ادرار را از طریق حالب به مثانه منتقل می‌کند. هر کلیه حدود یک میلیون فیلتر کوچک به نام نفرون دارد. کافی است فقط بخشی از کلیه‌ها کار کنند تا متوجه هیچگونه علامت یا مشکلی نشوید. اگر جریان خون به کلیه متوقف شود، ممکن است تمام یا بخشی از کلیه از بین برود که این ممکن است منجر به نارسایی کلیه شود. کلیه‌ها در دو طرف ستون فقرات، در ناحیه پشت صفاقی (زیر دنده‌ها و پشت شکم) قرار گرفته‌اند. به دلیل موقعیت و شکل کبد در بالای کلیه سمت راست، کلیه راست کمی پایین‌تر از کلیه چپ قرار گرفته است.
علل ايجاد سرطان كليه:
هنوز دقیقا مشخص نیست که چه عواملی باعث بروز سرطان کلیه می شود. پزشکان می دانند که سرطان کلیه از زمانی شروع می شود که برخی از سلول های کلیوی تغییرات یا جهشی را در DNA خود ایجاد می کنند.
DNA سلول حاوی دستورالعمل‌هایی است که به سلول می گوید چه کاری باید انجام شود. این تغییرات به سلول‌ها می گویند که به سرعت رشد و تقسیم شوند. سلولهای غیرطبیعی تجمع یافته توموری را تشکیل می دهند که می تواند از کلیه نیز فراتر بروند. بعضی از سلول‌ها می توانند در قسمت‌های دوردست بدن پخش شده و گسترش یابند.
ريسك فاكتورهای سرطان كليه:
عواملی که می توانند خطر ابتلا به سرطان کلیه را افزایش دهند عبارتند از:
سن بالا:
خطر ابتلا به سرطان کلیه با افزایش سن افزایش می یابد.
سیگار کشیدن:
افراد سیگاری نسبت به افراد غیر سیگاری خطر بیشتری برای سرطان کلیه دارند. بعد از ترک، ریسک خطر نیز کاهش می یابد.
چاقی:
افرادی که چاق هستند نسبت به افرادی که وزن سالم دارند خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان کلیه دارند.
فشار خون بالا ( بیماری هایپرتنشن):
فشار خون بالا خطر ابتلا به سرطان کلیه را افزایش می دهد.
نارسایی کلیه درمان نشده:
افرادی که دیالیز طولانی مدت برای درمان نارسایی مزمن کلیه دریافت می کنند، خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان کلیه دارند.
برخی از سندرم های ارثی:
در افرادی که با سندرم های ارثی خاصی به دنیا می آیند، ممکن است خطر ابتلا به سرطان کلیه بیشتر باشد. مانند افرادی که به بیماری فون هیپل-لیندو، توبروز اسکلروز، سرطان ارثی سلول پاپیلری کلیه یا سرطان کلیوی خانوادگی مبتلا هستند.
سابقه خانوادگی سرطان کلیه:
اگر نزدیکان درجه یک و خانواده فرد به این بیماری مبتلا باشند، خطر ابتلا به سرطان کلیه بیشتر است.
علايم و نشانه های سرطان كليه:
علائم و نشانه های سرطان کلیه که پزشکان، مردم را نسبت به وجود آن هشدار می دهند، طی سالهای اخیر به طرز چشمگیری تغییر کرده است. در گذشته، سه گانه کلاسیک شامل درد پهلو، خون در ادرار و توده در پهلو رایج بود. امروزه شایع ترین علائم کم خونی، خستگی، کاهش وزن، کاهش اشتها و تب است.
علايم مكرر سرطان كليه:
در اولین مراحل ابتلا به سرطان کلیه، معمولاً علائم کمی وجود دارد و بسیاری از تشخیص ها بر اساس آزمایش ها و روش های تصویربرداری قبل از بروز علائم انجام می شود. این علایم شامل:
١)كم خونی:
کم خونی در حال حاضر شایع ترین علامت سرطان کلیه است و در ۲۰ تا ۴۰ درصد از افرادی که سرطان کلبه تشخیص داده می شوند کم خونی وجود دارد. کلیه ها پروتئینی به نام اریتروپویتین درست می کنند که باعث تولید سلول های قرمز خون در مغز استخوان می شود (در فرایندی به نام اریتروپوئیزیس). با ابتلا به سرطان کلیه، کاهش تولید این پروتئین منجر به تعداد کم گلبول های قرمز (کم خونی) می شود.
در مقابل، در عوض ممکن است برخی از افراد به دلیل افزایش تولید اریتروپویتین توسط سلولهای سرطانی کلیه، تعداد گلبولهای قرمز خون قابل توجهی (گلبول قرمز) داشته باشند. به این علائم سندرم پارا نيوپلاستیک گفته می شود که به دلیل وجود مواد یا هورمونهای تولید شده توسط سلولهای سرطانی رخ می دهد.
٢) خون در ادرار (هماچوری):
هماچوری یک علامت شایع سرطان کلیه است، در حداقل نیمی از افرادی که تشخیص داده می شوند، رخ می دهد. گفته می شود، درصد کمی از مردم در حال حاضر علائم کلاسیک سه گانه خون در ادرار، درد پهلو، و یک توده در پهلو در هنگام تشخیص دارند و هنگامی که این موارد وجود دارد، تومور معمولاً قبلاً گسترش یافته است یا متاستاز است. ممکن است ادرار کاملاً خونین باشد (که به آن هماچوری ناخالص گفته می شود) يا ملایم باشد و فقط باعث ایجاد رنگ صورتی در ادرار شود، یا ممکن است میکروسکوپی باشد.
٣) درد پهلو:
درد ممکن است در ناحیه کمر، پهلو یا شکم ایجاد شود و از درد خفیف تا یک درد تند و ضربان دار متفاوت باشد. درد در پهلو که بدون آسیب دیدگی رخ می دهد، همیشه باید مورد بررسی قرار گیرد. تقریباً کمتر از نیمی از مبتلایان به سرطان کلیه در طی دوره بیماری دچار درد می شوند، اما درد پهلو به عنوان علامت بروز این بیماری کمتر دیده می شود
٤) توده پهلو (پشت، سمت یا شکم):
در برخی مطالعات توده پهلو (توده ای در ناحیه پشت، کمر یا شکم) در کمتر از نیمی از مبتلایان به سرطان کلیه منتهی شده است، اگرچه این مشکل در مقایسه با گذشته به عنوان یک علامت اولیه کمتر مشهود است. هر گونه توده در این منطقه حتی اگر فرض کنید که یکی از تومورهای چربی رایج است که با افزایش سن پدید می آید، باید توسط پزشک معالج مورد بررسی قرار گیرد.
٥) كاهش وزن غیر عمدی:
کاهش وزن غیر عمد یک علامت شایع سرطان است که در زمان تشخیص در حدود یک سوم از افراد رخ می دهد که به از دست دادن ۵ درصد یا بیشتر از وزن بدن در مدت زمان ۶ تا ۱۲ ماه اطلاق می شود که به طور غیر عمدی و بدون برنامه ریزی رخ داده است. به عنوان مثال، از دست دادن ۵ کیلوگرم در یک مرد ۹۰ کیلوگرمی طی یک دوره ۶ ماهه ، که بدون تغییر رژیم یا ورزش انجام می شود، کاهش وزن غیرمنتظره یا غیر عمدی محسوب می شود.
علاوه بر سرطان کلیه، تعدادی از بیماری های جدی دیگری در ارتباط با این علامت وجود دارد و افراد همیشه باید با کاهش وزن ناخواسته سریعاً به پزشک مراجعه کنند.
٦) خستگی:
خستگی مفرط نیز در حدود یک سوم از افرادی که به سرطان کلیه مبتلا شده اند رخ می دهد. خستگی سرطان برخلاف خستگی معمولی، می تواند عمیق باشد و معمولاً با گذشت زمان بدتر می شود. این نوع خستگی با یک خواب خوب شبانه یا یک فنجان قهوه مناسب بهبود نمی یابد.
٧) كاشكسی (Cachexia):
كاشكسی نوعی سندرم است که با کاهش وزن، از دست دادن اشتها و از دست دادن حجم عضلات مشخص می شود. تصور می شود که در حدود ۳۰ درصد از افرادی که به سرطان کلیه مبتلا شده اند، كاشكسی وجود دارد. علاوه بر این که یک علامت برجسته است، همچنین اعتقاد بر این است که عامل اصلی مرگ و میر در حدود ۲۰ درصد از مبتلایان به سرطان است و در صورت وجود سزاوار توجه شما و پزشکان است.
