نویسندگان: پروفسور دکتر سید سعید زمانیه شهری MD و پرفسور دکتر سونیا سیدالحسینی MD

مری رابطی بین دهان و معده است. این قسمت از بدن انسان نیز همانند قسمت های دیگر می تواند درگیر بیماری سرطان شود.

آناتومی و فیزیولوژی: 

یکی از مهم ترین بخش  های دستگاه گوارش، مری است. دستگاه گوارش، از مجموعه  ای از اندام  های توخالی تشکیل شده که موظفند غذا را از دهان به معده و در نهایت برای دفع به روده  ها و مقعد منتقل کنند. در این مقاله عملکرد مری و نقش آن در فرایند گوارش را بررسی خواهیم کرد. غذای دریافتی زمانی انرژی بدن را تامین می کند که دستگاه گوارش آن را به مولکول هایی که بدن بتواند آن را جذب کند، تجزیه نماید. زمانیکه مایعات و غذاهای جویدنی، از طریق دهان وارد گلو می شود، مغز فرآیند بلع یا هاضمه را آغاز می کند. فرایند هضم ابتدا با فعالیت عصب های ارادی آغاز می شود؛ و زمانیکه مایعات یا غذا وارد قسمت ابتدایی مری شد، عصب های غیر ارادی عملیات هضم را ادامه می دهند. غذا و مایعاتی که وارد مری می شوند به میزان حجم و اندازه  شان سبب کش آمدن مری می شود که این امر سبب تحریک پذیری ماهیچه های صاف دیوارۀ مری شده که در ادامه منجر به تحریک  پذیری شبکۀ متراکمی از عصب های درون این ماهیچه ها می  گردد. این عصب  ها، عصب های اصلی هستند که عملیات هماهنگی ماهیچه ها که پریستالسیس نام دارد را آغاز می کنند.

پریستالسیس، ماهیچه های مری را از بالا به پایین تحت فشار قرار می دهد علاوه بر این، غذا و مایعات را از ابتدای مری به سمت معده فشار و حرکت می دهد. اگر از بیرون این فرایند مشاهده شود، همچون جریان موجی است که از مری در حال پایین آمدن است. برای اینکه حرکت غذا و مایعات در مسیر درست خود باقی بماند (برای مثال غذا وارد لولۀ تنفسی نشود.)، دستگاه گوارش دارای عضلات خاصی بنام اسفنکتر است. اسفنکترها مانند ورودی های یک طرفه عمل می کنند به این معنا که هنگامی که غذا و مایعات از مری در حال عبور به سمت معده است، در حالت استراحت قرار می گیرند و به عبارتی منبسط می شوند و پس از اینکه غذا وارد معده شد، تنگ و منقبض می شوند تا از برگشت غذا به مری (رفلاکس) جلوگیری کنند.

علایم سرطان مری:

از علائم سرطان مری می توان به دشواری در بلع، بازگشت غذا، سوزش سردل، کاهش وزن و سرفه مداوم اشاره کرد. علائم کمتر شایع مانند سکسکه، سینه پهلو، یا بزرگ شدن گره های لنفاوی در گردن ممکن است به واسطه گسترش سرطان شکل بگیرند. آگاهی از علائم سرطان مری برای تشخیص زودهنگام و رسیدگی به این شرایط اهمیت دارد.

علائم رایج: 

در مراحل اولیه سرطان مری، افراد ممکن است با چند نشانه بیماری مواجه شوند. بیشتر علائم به واسطه بزرگ شدن تومور و باریک شدن مری که عبور غذا را دشوار می سازد، شکل می گیرند.

دشواری در بلع: 

دشواری در بلع (دیسفاژی) شایع‌ترین علائم سرطان مری است که در ۹۰ تا ۹۵ درصد بیماران مبتلا به این بیماری دیده می شود. اگر مری به واسطه سرطان باریک شود، غذا ممکن است برای عبور از آن و ورود به معده با دشواری مواجه شود. ممکن است این گونه احساس شود که عبور غذا بیش از حد معمول طول می کشد و احساس گرفتار شدن غذا در فرد ایجاد شود یا به احساس خفگی منجر شود. مری پیش از بروز علائم دیگر اغلب به طور قابل توجهی باریک شده است. دشواری در بلع غذا به طور معمول با تکه های بزرگ‌تر غذای جامد به ویژه گوشت، نان، و سبزیجات خام آغاز می شود، اما می تواند بعدا شامل غذاهای نیمه جامد و در نهایت مایعات نیز شود.

بلع دردناک: 

بلع می تواند برای برخی افراد دردناک شود. درد ممکن است طی چند لحظه و زمانی که غذا یا مایعات به تومور می رسند یا به واسطه ناتوانی در عبور احساس شود. همچنین، اگر سرطان موجب بروز یک زخم باز در دیواره داخلی مری شده باشد یا به بافت های اطراف حمله کرده باشد می تواند به احساس درد منجر شود. ممکن است درد هنگام بلع بین تیغه های شانه در پشت یا در قفسه سینه احساس شود.

بازگشت غذا یا استفراغ: 

زمانی که غذا قادر به عبور از مری نیست ممکن است به طور کامل و گوارش نشده به بالا باز گردد. این شرایط برای حدود ۴۰ درصد از افراد مبتلا به سرطان مری رخ می دهد. استفراغ غذا یا خون نیز ممکن است رخ دهد، به ویژه اگر تومور خونریزی داشته باشد.

کاهش وزن بی دلیل: 

کاهش وزن بی دلیل یکی از علائم سرطان مری است که در نیمی از بیماران مبتلا به این بیماری دیده می شود. کاهش وزن بی دلیل به عنوان از دست دادن ۵ درصد یا بیشتر از وزن بدن طی ۶ تا ۱۲ ماه تعریف می شود. کاهش وزن می تواند به واسطه کمبود مواد مغذی ناشی از دشواری در بلع و همچنین سوخت و ساز خود تومور رخ دهد.

سوزش سردل، سینه درد، و سوء هاضمه: 

احساس سوزش یا درد در پشت جناغ سینه شرایطی شایع است و اغلب پس از یک وعده غذایی بزرگ رخ می دهد. سوزش سر دل می تواند نشانه ای از بیماری بازگشت اسید معده به مری نیز باشد که یک عامل خطرآفرین شایع برای سرطان مری است. برای افراد مبتلا به بازگشت اسید معده، تغییر در کیفیت و شدت علائم سوزش سر دل ممکن است نشان دهنده وجود سرطان باشد. همراه سوزش، برخی افراد فشار در سینه را تجربه کرده و نگران حمله قلبی می شوند. در صورت مواجهه با این شرایط بهترین گزینه مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق شرایط است.

سرفه مداوم: 

سرفه مداوم در حدود ۲۰ درصد از افراد مبتلا به سرطان مری را درگیر می کند. سرفه به طور معمول خشک و آزاردهنده است و در هر زمان از روز می تواند رخ دهد. سرفه ممکن است پس از غذا خوردن تشدید شود یا شاید هیچ ارتباطی با غذا خوردن نداشته باشد.

گرفتگی صدا:

 احساس گرفتگی صدا یا نیاز مکرر به صاف کردن گلو ممکن است از نشانه های اولیه سرطان مری باشد، به ویژه زمانی که دلیل مشخصی برای وقوع این شرایط مانند یک عفونت دستگاه تنفسی وجود ندارد. گرفتگی صدا اغلب زمانی که تومور عصب راجعه حنجره را درگیر می کند، رخ می دهد.

بزاق بیش از حد: 

برای کمک به عبور غذا از مری، بدن بزاق بیشتری ترشح می کند. با دشوارتر شدن عمل بلع، بدن برای جبران این شرایط هرچه بیشتر بزاق تولید می کند.

مدفوع سیاه رنگ: 

مدفوع سیاه و قیری ناشی از وجود خون که به نام ملنا شناخته می شود ممکن است به واسطه خونریزی از مری شکل بگیرد. خونی که از مری و قسمت بالایی دستگاه گوارش سرچشمه می گیرد به واسطه قرار گرفتن در معرض اسید معده سیاه رنگ می شود.

علائم نادر:

برخی علائم کمتر شایع اما مهم نیز وجود دارند که به علائم سرطان مری اشاره دارند. برخی از آنها به واسطه حمله تومور به بافت های مجاور یا گسترش بیماری به مناطق دیگر بدن شکل می گیرند.

سکسکه: 

سکسکه ممکن است زمانی که تومور به عصب فرنیک یا دیافراگم حمله می کند، شکل بگیرد. تحریک این ساختارها موجب انقباض مکرر دیافراگم می شود.

تنگی نفس:

 افراد ممکن است تنگی نفس را به واسطه گسترش تومور در سینه یا سینه پهلوی آسپیراسیون تجربه کنند.

بزرگ شدن گره های لنفاوی: 

گره های لنفاوی متورم ممکن است در گردن (گره های لنفاوی گردنی) یا بالای استخوان ترقوه (گره های لنفاوی ﺳﻮﭘﺮاﮐﻼوﯾﮑﻮﻻر) شکل بگیرد.

حساسیت استخوان ها: 

گسترش سرطان به استخوان ها ممکن است موجب بروز حساسیت و درد در آنها شود. گاهی اوقات ممکن است یک شکستگی در استخوان تضعیف شده رخ دهد. گسترش سرطان به استخوان ها می تواند موجب افزایش سطوح کلسیم در خون (هایپرکلسمی) شود که می تواند گرفتگی های عضلانی، ضعف و سردرگمی را در پی داشته باشد.

پشت درد: 

احساس درد در پشت بدن از نشانه های نسبتا شایع سرطان مری است که به واسطه حمله تومور به منطقه بین ریه ها یا بین غشاهای قلب شکل می گیرد.

ادامه دارد….