نویسندگان: سید سعید زمانیه شهری وسونیا سید الحسینی

ای  وطن  ای   مادر  تاریخ  ساز          ای  مرا    بر   خاک   تو    روی    نیاز

ای  کویر    تو بهشت    جان  من          عشق  جاویدان  من ،  ایران من

عناصر و موارد عمده ای که در جشن سال نو در رُم باستان  بر پا و مرعی می شود، عبارتند از: روزه داری، غسل و مراسم تطهیر، آب پاشیدن به هم، خاموش کردن آتش و از نو افروختن آن در بخش دوم از مراسم. تشریفات و مراسم راندن دیوان و شیاطین و ارواح خبیثه که با ایجاد سر و صدا و کوبیدن بر تشت و طبل و در و برآوردن فریاد همراه است تا شیاطین و ارواح خبیثه بترسند و با دویدن به سوی در خانه ها و دروازه شهر و یا ده بگریزند. یا با برگزاری جنگ های نمادین میان دو گروه – که گروه مغلوب و فراری، نماد ارواح شریر و گناهان و بلایا باشد. مشابه این جشن ها نیز در ایران باستان وجود دارد.برگزاری جشن هایی که قید و بند بسیاری از تحریم ها در آن برداشته میشود و در آغاز سال نو، به ویژه میان جوامع کشاورز – برای باروری زمین – طی چند روز انجام می شود که زیباترین و نیرومندترین مرد قبیله انتخاب و با جوان ترین و زیباترین دوشیزه قبیله ازدواج میکند  برگزاری جشن هایی عمومی که باصورتک همراه می باشد و این پوشیده صورتها، نمادی از نیاکان و ارواح قبیله هستند که در جشن سال نو میان خانواده های خود آمده اند و در واقع برابر با عقاید ایرانی، همان فْرَوَشیان (= فروردین، جشن فروهرها یا ارواح نیک درگذشتگان ) میان بسیاری از جوامع و اقوام، این باوری مشترک است که در روزگار برگزاری بعضی جشن ها، به ویژه جشن تجدید سال و سال نو، ارواح درگذشتگان میان خان و مان خود می آیند. آن گاه پس از اقامت چند روزه، طی مراسمی از سوی بازماندگان – تا سر حدات و مرزهای دهکده و سرزمین های وابسته بدرقه می شوند و در واقع بازماندگان، بیرونشان می کنند. به گونه ای که در مراسم جشن نوروز که روزگار فرود آمدن ارواح به میان خان و مان خودشان می باشد گذشت، به وسیله بازماندگان در روز نوزدهم فروردین ( = فرودُگ Frudog ) تاگورستان بدرقه می شوند و در گورستان مراسمی بر پا می شود.

نیز می توان مراسم سیزده به در را نیز به تعبیری، از اینگونه دانست كه با شادمانی، بازماندگان ارواح را تا بیرون شهر مشایعت می کنند. در جشن زگموك بابلی در این زمینه شرحی هست. در همین مقطع زمانی است، یعنی آغاز سال نو، که آیین های ویژه تشرف و ورود به جرگه مردان، جهت نو آموزانی که تحت آموزش بوده اند برگزار می شود. اما باید اشاره شود که به ندرت اتفاق می افتد که همه روی دادهای یاد شده را، در آیین ها و مراسم سال نو، یک جا ملاحظه نماییم.

موقعیت های زمانی و مکانی و تفاوت های فرهنگی و دینی ایجاب می کند که گذشته از عناصر مشترکی چون آیین های بیرون راندن شیاطین و ارواح شریر و جانوران زیانکار و توبه و دفع گناه – بقیه موارد بستگی به مسایل یاد شده داشته باشد. در آیین های سال نو، جامعه با برپاداشت مراسم و نمایش هایی، میگوید که از سال گذشته و کهنه فاصله می گیرد. می خواهد بیان کند که سال نو، سالی است بخشی از زمان بزرگ، که با درد و بیماری، خشک سالی و قحطی، گناه و خطا، زیان دیوان و شیاطین و ارواح خبیثه وداع می کند. به خاطر حدوث چنین خواست و تمایلی است که آیین های تطهیر و برائت انجام میشود. تطهیر از گناهان و بدیها، گناه و بدی فرد و جامعه.

یک تطهیر درونی و کارساز، نه یک تطهیر ساده و شست و شوی معمولی.

سال نو، آفرینش نوین است. تکرار نوین و یادمان نمادین خلقت است. قوم، خاطره آفرینش آدمی و انسان را جشن می گیرد. انسان آفریده میشود بدون این که با مفهوم گناه و پلیدی و بیماری و شر و زیان عناصر شر و ارواح خبیث آشنا باشد. در آغاز سال نو، آب پاشی و شست و شو، نمادی از غسل تعمید است که آدمی باز آفرینی شد، زاده شد – پاک و معصوم تا در تجدید زمان – زندگی شاد و سرخوشی را آغاز کند. پس آغاز هر سال نوی، در واقع آغاز نمادین و کنایی آفرینش جهان و آدمی است. در پایان سال، نمایش های جنگ میان گروه های متخاصم و جشن هایی که با عیش و عشرت و شادخواری و برداشتن ممنوعیت هاست، نمایشگر و بیان کننده جا به جایی در زمان است. سپری شدن دوران اغتشاش و هرج و مرج و ورود به نظم و دوران آسایش و بیگناهی و بی آلایشی در دوران جدید یا سال نو.

عادات و مراسم و موارد مشترک یاد شده و صور استعاره آمیز بیرون راندن دیوان و شیاطین و بیماریها و درد و آشوب و زیان – وز آن پس، غسل و شست و شو و نوزایی – بیان همین مفهوم است .

جشن سال نو بابلی را هم در آغاز اعتدال بهاری ممکن بود برگزار کنند و هم در آغاز اعتدال خریفی یا پاییز – یعنی در ماه نیسان یا ماه تشریت. در ایران نیز چنین بود و جشن سال نو یا در آغاز بهار ( نوروز ) برگزار می شد، یا در آغاز پاییز ( = مهرگان ). اکی توی بابلی و نیز گمرک Zagmuk کهن در بین النهرین، پیشینه ای بسیار باستانی دارد که تا دوران سومری به عقب می رود.

استناد به این جشن، از دیدگاه قدمت فوق العاده آن در تحلیل، جالب توجه می باشد. تمدنی که داستان یکی از کهن ترین جوامع بشری را بازگو می کند که شاه در میان مردم آن، چون پسر خدای بزرگ و جانشین وی به روی زمین تلقی می شد که قدرت و حقوقی را که خداوند بر مردم داشت، طی مراسمی به او تفویض میکرد و اختیار دار مطلق جامعه و مسئول افراد آن به شمار می رفت. به همین جهت است که در مراسم جشن سال نو، نقش آفرینش و تجدید حیات را به روی زمین به نیابت خداوند برگزار می کرد.

و…..سرانجام نوربرتاریکی پیروز خواهد شد و ایران، ققنوس وار و نیلوفرانه  از خاکستر خویش برخواهد خواست

بگویید آهسته در گوش باد

چو ایران نباشد تن من مباد