پیام جوان: بر اساس یک فراتحلیل جامع از ۳۰ کارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی‌شده که یافته‌های آن در نشریه ScienceAlert منتشر شده است، یوگای منظم و با شدت بالا نسبت به سایر اشکال رایج ورزش از جمله پیاده‌روی، تمرینات مقاومتی، تمرینات ترکیبی، ورزش‌های هوازی و تمرینات سنتی چینی مانند چی‌گونگ و تای‌چی، ارتباط قوی‌تری با بهبود کیفیت خواب دارد. این پژوهش گسترده، داده‌های بیش از ۲۵۰۰ شرکت‌کننده در گروه‌های سنی مختلف را که از اختلالات خواب رنج می‌بردند، از بیش از دوازده کشور جهان گردآوری و مورد بررسی قرار داده است.
محققان دانشگاه ورزش هاربین در چین پس از تجزیه و تحلیل دقیق داده‌ها، به این نتیجه رسیدند که بهترین نسخه ورزشی برای مقابله با خواب نامناسب، یوگای پرفشار با مدت زمان کمتر از ۳۰ دقیقه و تکرار دو بار در هفته است. پس از یوگا، پیاده‌روی در رتبه دوم و تمرینات مقاومتی در جایگاه سوم قرار گرفتند و نتایج مثبت این تغییرات تنها پس از ۸ تا ۱۰ هفته قابل مشاهده بود. این یافته‌ها تا حدودی با یک فراتحلیل دیگر در سال ۲۰۲۳ که تمرینات هوازی را مؤثرترین روش می‌دانست، متفاوت است، هرچند همان مطالعه نیز به تأثیر چشمگیر یوگا بر نتایج مرتبط با خواب اشاره کرده بود.
دلیل اصلی این تفاوت در نتایج مطالعات می‌تواند به ماهیت یوگا بازگردد؛ دسته‌بندی یوگا به عنوان ورزش هوازی یا بی‌هوازی دشوار است و شدت آن بسته به سبک تمرین می‌تواند بسیار متغیر باشد. اگرچه مکانیسم دقیق تأثیر یوگا بر خواب هنوز کاملاً مشخص نیست، اما فرضیه‌هایی مطرح شده است. یوگا علاوه بر افزایش ضربان قلب و درگیر کردن عضلات، به تنظیم الگوی تنفس نیز کمک می‌کند که می‌تواند سیستم عصبی پاراسمپاتیک، مسئول “استراحت و گوارش”، را فعال سازد. برخی مطالعات نیز نشان می‌دهند که یوگا قادر است الگوهای فعالیت امواج مغزی را تنظیم کرده و به خواب عمیق‌تر منجر شود.
با این حال، محققان دانشگاه ورزش هاربین تأکید می‌کنند که هنگام تفسیر این یافته‌ها باید احتیاط کرد، زیرا تعداد مطالعات موجود درباره اختلالات خواب هنوز محدود است و جمعیت‌های مبتلا به این اختلالات ویژگی‌های خاص خود را دارند. شواهد قدرتمندی مبنی بر مفید بودن ورزش به طور کلی برای خواب وجود دارد، اما مطالعات کافی برای مقایسه انواع ورزش و اثرات بلندمدت آن‌ها بر خواب هنوز انجام نشده است. در نهایت، با توجه به تفاوت‌های فردی در بدن و مغز، هیچ نسخه واحدی برای درمان بی‌خوابی یا سایر اختلالات خواب وجود ندارد و یوگا تنها یکی از گزینه‌های موجود و مؤثر است.
