پیام جوان: پژوهشهای اخیر نشان میدهد که لحظات کوتاه گیجی پس از بیدار شدن از خواب، که گاه تا حدود ۳۰ ثانیه به طول میانجامد، میتواند مانع از تشخیص فوری محیط اطراف شود. این پدیده، که با عنوان «گیجی مکانی موقت» یا «عدم فعالیت خواب» شناخته میشود، تجربهای نسبتاً رایج است.
این وضعیت معمولاً در مرحله گذار از خواب عمیق یا رویاهای شفاف به بیداری رخ میدهد؛ زمانی که بخشهای مختلف مغز با سرعتی یکسان فعال نمیشوند. نواحی مرتبط با هوشیاری، حافظه کوتاهمدت و جهتیابی فضایی هر یک با تأخیر متفاوتی از حالت خواب خارج میشوند و همین ناهماهنگی، احساس سردرگمی کوتاهمدت را حتی در محیطهای کاملاً آشنا بهدنبال دارد.
احتمال بروز این حالت تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد که از مهمترین آنها میتوان به خواب ناکافی یا منقطع، استرس و اضطراب روانی، بیدار شدن ناگهانی و همچنین رویاهای شفاف اشاره کرد. اگرچه این وضعیت در اغلب موارد خوشخیم تلقی میشود، متخصصان توصیه میکنند در صورت تکرار مداوم، طولانی شدن دورههای گیجی یا همراهی آن با علائمی مانند سردرد شدید، اختلال پایدار حافظه یا کاهش تمرکز در طول روز، موضوع جدی گرفته شود.
در چنین شرایطی، مراجعه به پزشک میتواند به بررسی دقیقتر و اطمینان از نبود مشکلات زمینهای در سلامت عمومی کمک کند. با این حال، کارشناسان تأکید میکنند که بیشتر افراد با چند نفس عمیق و اختصاص دادن چند ثانیه به مغز برای سازماندهی مجدد اطلاعات، میتوانند پیش از آغاز فعالیتهای روزانه از این حالت گذرا عبور کنند. به گفته آنها، مغز انسان معمولاً توانایی بالایی در بازگشت سریع به وضعیت طبیعی خود و حفظ تعادل میان دنیای رویا و واقعیت بیداری دارد.
