پیام جوان: اصطلاح «فسیل شدن مغز» (Brain Rot) که سال گذشته بهعنوان واژه سال فرهنگ لغت آکسفورد انتخاب شد و نگرانیها درباره مصرف بیرویه محتوای کمکیفیت آنلاین، بهویژه در شبکههای اجتماعی را بازتاب میداد، اکنون توسط انجمن روانشناسی آمریکا بهعنوان یک سندروم عصبشناختی واقعی با آسیبهای قابل اندازهگیری تأیید شده است. این یافتهها نشان میدهد که پدیده «فسیل شدن مغز» فراتر از یک شوخی اینترنتی، یک واقعیت علمی با پیامدهای جدی برای سلامت شناختی و روانی است.
بر اساس یک مطالعه جامع با عنوان «خوراکها، احساسات و تمرکز» که توسط انجمن روانشناسی آمریکا منتشر شده، مصرف ویدئوهای کوتاه در پلتفرمهایی نظیر تیکتاک، اینستاگرام و یوتیوب مستقیماً با پدیده «فرسایش مغز» مرتبط است. این تحقیق با بررسی دادههای بیش از ۹۸ هزار نفر از ۷۱ مطالعه، نشان داد که افزایش تماشای ویدئوهای کوتاه، عملکرد شناختی، بهویژه در حوزههای توجه و کنترل تکانهها را کاهش میدهد. یافتهها حاکی از آن است که جوانان بهطور متوسط روزانه شش و نیم ساعت را در فضای آنلاین سپری میکنند.
پژوهشگران توضیح میدهند که قرار گرفتن مکرر در معرض محتوای دیجیتال بسیار تحریککننده و سریع، به عادتپذیری منجر میشود؛ وضعیتی که در آن کاربران نسبت به فعالیتهای شناختی کندتر و نیازمند تمرکز بیشتر مانند مطالعه یا حل مسئله، بیتفاوت میشوند. این عادتپذیری، سیستم پاداش مغز را فعال کرده و استفاده اعتیادآور را تشدید میکند که پیامدهایی نظیر انزوای اجتماعی، کاهش رضایت از زندگی، افت عزتنفس و تصویر بدنی نامطلوب را به همراه دارد. همچنین، استفاده مفرط از این پلتفرمها با کیفیت پایینتر خواب، افزایش اضطراب و احساس تنهایی نیز مرتبط است.
در مجموع، افراط در مصرف محتوای دیجیتال کمکیفیت تأثیر چشمگیری بر عملکرد مغز دارد و با تضعیف دامنه توجه، سلامت روان و توانایی تفکر انتقادی را تحتالشعاع قرار میدهد. پژوهشگران بر اهمیت درک پیامدهای بهداشتی استفاده از ویدئوهای کوتاه تأکید کرده و خواستار توسعه رویکردهای مبتنی بر پژوهش برای مصرف متعادلتر این نوع محتوا و همچنین هدایت سیاستگذاریهای مرتبط هستند. این یافتهها هشداری جدی برای عموم مردم است تا با آگاهی از خطرات «فسیل شدن مغز»، به سمت مصرف مسئولانهتر محتوای دیجیتال گام بردارند و به جای آن به فعالیتهای سازنده و فکری روی آورند.
