پیام جوان: تحقیقات علمی نشان میدهد که تفاوت عملکرد میان افرادی که شبزندهدار هستند و کسانی که صبح زود بیدار میشوند، پیچیدهتر از تصورات رایج است. برخلاف باور عمومی که بیدار شدن زودهنگام را نشانهای از نظم و موفقیت میداند، پژوهشها حاکی از آن است که شبزندهداران در زمینههایی نظیر خلاقیت، حل مسئله و سازگاری عملکرد بهتری دارند و سطح هوشیاری آنها در زمانهای غیرمعمول بالاتر است. این ویژگیها ارتباط مستقیمی با “کرونوتایپ” یا الگوی طبیعی خواب و بیداری هر فرد دارد که عمدتاً تحت تأثیر ژنتیک، سبک زندگی و ریتمهای بیولوژیکی تعیین میشود.
در تأیید این یافتهها، یک مطالعه معتبر که دادههای بیش از ۲۶ هزار نفر را مورد بررسی قرار داده، آشکار ساخته است که افراد شبزندهدار در آزمونهای شناختی از جمله هوش، استدلال و سرعت پردازش اطلاعات، عملکرد بهتری نسبت به افرادی که صبح زود بیدار میشوند، از خود نشان دادهاند. این برتری عملکرد تنها به شبزندهداران محدود نمیشود، بلکه افراد دارای الگوی خواب میانی نیز نسبت به صبحزودها در این آزمونها موفقتر بودهاند، که نشاندهنده ابعاد گوناگون عملکرد شناختی بر اساس کرونوتایپ است.
با این حال، شبزندهداری بدون عوارض جانبی نیست. مطالعات متعدد ارتباط معناداری میان این کرونوتایپ و مشکلات متابولیکی نظیر چاقی، افزایش قند خون، کلسترول نامطلوب و مقاومت به انسولین را نشان دادهاند. علاوه بر این، شبزندهداران با خطر بیشتری از بیماریهای قلبی و عروقی و حتی افزایش نرخ مرگومیر مواجه هستند. علت اصلی این مشکلات، عدم تطابق ساعت درونی بدن با برنامههای روزمره و اجتماعی است که به فشار مزمن بر سیستم متابولیک بدن منجر میشود.
در مقابل، افرادی که صبح زود بیدار میشوند، گرچه ممکن است در برخی تستهای شناختی امتیاز کمتری کسب کنند، اما شاخصهای سلامتی بهتری نظیر شاخص توده بدنی پایینتر، قند و چربی خون مطلوبتر و سلامت قلبی-عروقی بالاتری را از خود بروز میدهند. تغییر الگوی خواب ممکن است دشوار باشد، اما رعایت یک برنامه منظم خواب، حتی اگر کاملاً با کرونوتایپ طبیعی فرد همخوانی نداشته باشد، میتواند به بهبود هوشیاری، خلقوخو و برخی شاخصهای متابولیک کمک شایانی کند. در نهایت، هر فرد باید با در نظر گرفتن ویژگیهای زیستی و اهداف سلامتی خود، الگوی خواب مناسب را برای دستیابی به بهترین عملکرد شناختی و سلامت کلی انتخاب کند.
