پیام جوان: پژوهشگران در گزارشی که در سال ۲۰۲۵ منتشر شده و توسط وبسایتهای ایتنا و Ars Technica بازتاب یافته، از یک پیشرفت چشمگیر در زمینه مبارزه با ویروس HIV خبر دادهاند. این یافتهها حاکی از آن است که دستیابی به «درمان عملکردی HIV»، به معنای مهار پایدار ویروس بدون نیاز به مصرف مداوم داروهای ضدویروسی، ممکن است در دسترس باشد. این کشف، افقهای جدیدی را در درمان و مدیریت بلندمدت این بیماری گشوده است.
در دو کارآزمایی بالینی مستقل، که هر دو بر پایه تزریق آنتیبادیهای مهندسیشده طراحی شده بودند، بخشی از شرکتکنندگان توانستند برای مدتهای طولانی، بدون مصرف داروهای ضدویروسی، سطح ویروس را در بدن خود کنترل کرده و در وضعیت سلامت باقی بمانند. در کارآزمایی “FRESH” که در آفریقای جنوبی و تحت رهبری تامبی ندونگو انجام شد، چهار نفر از ۲۰ داوطلب توانستند به مدت تقریبی یک و نیم سال، سطح غیرقابل تشخیص HIV را حفظ کنند. به همین ترتیب، در کارآزمایی “RIO” که در بریتانیا و دانمارک به اجرا درآمد، شش نفر از ۳۴ شرکتکننده برای دستکم دو سال، کنترل ویروس را بدون بازگشت به درمان دارویی ادامه دادند.
این روش نوین، از آنتیبادیهای خنثیکننده گستردهاثر (bNAbs) بهره میبرد؛ مولکولهایی که قادرند نواحی حیاتی و کمتر دچار جهش در پروتئینهای سطحی ویروس را هدف قرار داده و طیف وسیعی از سویههای HIV را شناسایی کنند. این آنتیبادیها به گونهای مهندسی شده بودند که حدود شش ماه در بدن فعال بمانند و در این دوره، مصرف داروهای ضدویروسی متوقف میشد. هدف اصلی، فعالسازی سیستم ایمنی بدن برای از بین بردن ذرات فعال ویروس و سلولهای آلوده، و ایجاد نوعی «حافظه ایمنی» پایدار بود که حتی پس از خروج آنتیبادیها از بدن نیز به مبارزه ادامه دهد.
نتایج حاصل از این مطالعات، یک «اثبات مفهوم» قدرتمند ارائه میدهد که نشان میدهد میتوان سیستم ایمنی بدن را برای مقابله فعال و مؤثر با HIV آموزش داد. اگرچه پژوهشگران تاکید میکنند که هنوز نمیتوان از «درمان قطعی» سخن گفت و امکان فعالسازی مجدد ویروس در بلندمدت وجود دارد، اما این رویکرد بیانگر آن است که با شروع زودهنگام درمان ضدویروسی پس از عفونت و ترکیب آن با آنتیبادیهای مناسب، میتوان در بخشی از بیماران به مهار طولانیمدت و بدون نیاز به داروی روزانه دست یافت. این دستاورد، گامی بلند در مسیر تحقق رؤیای دیرینه جامعه علمی در زمینه درمان HIV محسوب میشود و مطالعات گستردهتر و متنوعتری در این راستا در حال برنامهریزی است.
