پیام جوان: دانشمندان موفق به شناسایی دو ترکیب مولکولی به نامهای K102 و K110 شدهاند که پتانسیل چشمگیری در ترمیم آسیبهای عصبی ناشی از بیماری اسکلروز چندگانه (اماس) دارند. این کشف میتواند افقهای جدیدی را در درمان این بیماری خودایمنی بگشاید، زیرا این مولکولها نه تنها قادر به بازسازی غلاف میلین آسیبدیده در اطراف فیبرهای عصبی هستند، بلکه به نظر میرسد پاسخ ایمنی مخرب بدن که عامل اصلی بیماری است را نیز تنظیم میکنند.
بیماری اماس یک اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به میلین حمله کرده و ارتباط حیاتی بین نورونها را مختل میسازد. این فرایند منجر به بروز علائمی نظیر مشکلات حرکتی، اختلالات بینایی، مشکلات حسی و کاهش عملکرد شناختی میشود که کیفیت زندگی بیماران را به شدت تحت تاثیر قرار میدهد. در حالی که درمانهای موجود عمدتاً بر کاهش سرعت پیشرفت بیماری یا کنترل عودها متمرکز هستند، هیچیک قادر به بازگرداندن عملکرد عصبی از دست رفته نیستند. یافتههای جدید، به ویژه نتایج امیدوارکننده ترکیب K102 در نمونههای مشتق از سلولهای بنیادی انسان، مسیر احتمالی را برای درمانهایی با قابلیت ترمیم مستقیم سیستم عصبی نشان میدهد.
عملکرد این ترکیبات جدید از طریق فعالسازی گیرنده استروژن بتا (ERβ) صورت میگیرد، گیرندهای که در بخشهای مختلف مغز حضور دارد و نقش مهمی در کاهش التهاب و محافظت از سلولهای عصبی ایفا میکند. تحقیقات پیشین نشان داده بود که فعالسازی این گیرنده میتواند مغز را به تولید مجدد میلین تحریک کند. این مولکولهای K102 و K110 پس از بررسی دقیق بیش از ۶۰ ترکیب مشابه و ارزیابی ویژگیهایی مانند گزینشپذیری گیرنده، ایمنی و توانایی عبور از سد خونیـمغزی انتخاب شدهاند. آزمایشها بر روی مدلهای حیوانی نیز نتایج مثبتی از جمله افزایش میلینسازی مجدد، کاهش از دست رفتن آکسونها، بهبود عملکرد حرکتی و حفظ مسیرهای بینایی را به همراه داشته است.
این پژوهش، کشف حاضر را در بستر تلاشهای پیشین برای میلینسازی مجدد بررسی میکند که نتایج محدود یا متناقضی داشتهاند، و راهی ایمنتر برای بهرهگیری از پتانسیل استروژن در محافظت عصبی ارائه میدهد. با توجه به واگذاری فناوری مربوط به K102 و K110 به شرکت زیستفناوری کادنزا بایو (Cadenza Bio) و برنامهریزی برای آغاز کارآزماییهای بالینی، امید میرود این مولکولها بتوانند گامی مهم و تحولآفرین در درمان انواع عودکننده و پیشرونده اماس باشند. در صورت اثبات ایمنی و اثربخشی در انسان، این ترکیبات میتوانند با ترمیم مستقیم آسیب عصبی، کیفیت زندگی میلیونها بیمار اماس را در سراسر جهان بهبود بخشند.
