پیام جوان: اظهارات علی خامنهای درباره رفراندوم و «فاقد صلاحیت و تحلیل» دانستن مردم برای تصمیم‌گیری درباره آن واکنش‌های گسترده‌ای در میان کارشناسان سیاسی و کاربران رسانه‌های اجتماعی برانگیخته است.
بر اساس گزارش صدای آمریکا، حامد شیبانی‌راد، فعال سیاسی ساکن فرانسه، درباره اظهارات رهبر جمهوری اسلامی به بخش فارسی صدای آمریکا گفت که «پس از ۴۴ سال، تغییری» در تفکر شکل‌دهنده جمهوری اسلامی حاصل نشده و «نمود آن را در صحبت‌های اخیر خامنهای در مورد عدم صلاحیت مردم برای تشخیص و تحلیل مسائل و انتخاب درست در رفراندوم هم می‌توان دید.»
آقای شیبانی‌راد که سخنگوی موقت حزب ایران نوین است، تأکید کرد: «رژیم برآمده از ارتجاع سرخ و سیاه نه تغییر کرده است و نه می‌تواند تغییر کند؛ اما می‌تواند سرنگون شود.» او با بیان این که «انقلاب شوم ۵۷ برآمده از اسلام‌گرایی صرف نبود»، گفت که «در نگاه کلی، بن‌مایه اصلی آن را تفکری ضد لیبرالیسم تشکیل می‌داد.» شیبانی‌راد اضافه کرد: «تفکری که هر دو شاخه سیاه (اسلام‌گرایی) و سرخ (چپ‌گرایی) آن خود را دارای ایدئولوژی جهان‌شمول و رهایی‌بخش می‌دانستند.»
به گفته این فعال سیاسی، در نگاه «آخوندها و به اصطلاح روشنفکران» به عنوان «صاحبان حق» که دو شاخه «اسلام‌گرایی و چپ‌گرایی» را در انقلاب ۵۷ نمایندگی می‌کردند، «مردم به مثابه صغیرانی بودند که فاقد قدرت تشخیص و تحلیل‌اند» و از نگاه آنان «راه سعادت نه با خرد جمعی که از طریق صاحبان حق تعیین می‌شود» و «این تفکر اساس جمهوری تباه اسلامی را شکل داد.»
محمود مرادخانی، خواهرزاده علی خامنهای، نیز روز چهارشنبه ۳۰ فروردین با انتشار توییتی در این رابطه نوشت: «رفراندوم و انتخابات در منظر علی خامنهای زمانی معنا دارند که نتیجه آن از قبل به توسط او تعیین و معلوم شده باشد.»
به تأکید این فعال سیاسی مخالف جمهوری اسلامی، «علی خامنهای می‌گوید: انتصابات آری، انتخابات هرگز!»
محمدجواد اکبرین، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی، نیز تأکید کرد: «هر دینی به قدرت برسد وضع همین است. موقعی که می‌خواهد از نردبان بالا برود “میزان رأی ملت است”. وقتی بالا رفت دیگر “مردم قدرت تحلیل ندارند”.»
کیانوش سنجری، روزنامه‌نگار ساکن ایران، با بیان این که «هیچ دلیل منطقی وجود ندارد که با رفراندوم مخالف باشی مگر اینکه نتیجه و شرمساری‌‌اش را حدس بزنی»، شماری از رفراندوم‌های برگزار شده در سال‌های گذشته در کشورهای مختلف جهان را بر شمرده است.
نیک‌آهنگ کوثر، روزنامه‌نگار، در توییتی با اشاره به این که رهبر جمهوری اسلامی خامنهای گفته «مردم قدرت تحلیل برای رای در رفراندوم را ندارند»، این اظهارات را دلیلی بر فاقد اعتبار بودن رفراندوم تعیین جمهوری اسلامی در ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ و رأی مردم به جمهوری اسلامی دانسته و نوشته است: «به عبارت دیگر، رفراندوم ۱۲ فروردین کشک!»
عمادالدین باقی در کانال تلگرامی خود نوشت: «از سال ۱۹۹۰ تا کنون، ۱۳۰ رفراندوم در سوییس برگزار شده. در ایتالیا از ۱۹۹۰ تاکنون ۶۰ رفراندوم برگزار شده است. در ایرلند در همین دوره زمانی، مردم در ۳۰ رفراندوم شرکت کرده‌اند. در بریتانیا، اسپانیا و فرانسه هم در سی سال گذشته ۳ رفراندوم و در دانمارک ۲ همه‌پرسی برگزار شده است.»
باقی تأکید کرده است: «اساسا آنچه به حقوق خود مردم مربوط می‌شود را باید خودشان تصمیم بگیرند و کسی حق ندارد قیّم شود. البته ایران سوئیس نیست اما این انتظار نابجایی نیست که طبق اصل ۶ و ۵۹ قانون اساسی کنونی و حق حاکمیت ملی، برای مسائل «بسیار مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی» رفراندوم برگزار شود.»
سید علیرضا حسینی بهشتی نیز به این موضوع واکنش نشان داده و نوشته است: «پیشنهاد میرحسین موسوی برای برگزاری همه‌پرسی برای تشکیل مجلس مؤسسان، راهی است که نه از میانه هرج‌و‌مرج می‌گذرد و نه از راه‌های به بن‌بست‌رسیده ساختار کنونی قدرت.»
پس از بالا گرفتن انتقادات به اظهارات علی خامنهای که مردم را فاقد صلاحیت و تحلیل لازم برای تصمیم‌گیری در رفراندوم دانسته بود؛ روزنامه کیهان که توسط نماینده خامنهای و با بودجه عمومی اداره می‌شود به دفاع از رهبر جمهوری اسلامی پرداخت.
در بخشی از مطلب روزنامه کیهان آمده است: «سال‌ها است رسانه‌های جهان سلطه و اربابانشان بر طبل رفراندوم یا همه پرسی در جمهوری اسلامی می‌کوبند، در حالی که نظام اسلامی ایران یا رفراندوم و کسب بیش از ۹۸ درصد از آرای ملت تاسیس شد.»
پیش از این، علیرضا کیانی، فعال سیاسی به صدای آمریکا گفته بود که باید از «استفاده از تعابیر محترمی مثل رفراندوم و همه‌پرسی» درباره آنچه در ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ در ایران برگزار شد، «اجتناب کرد»، چرا که آن مراسم «بیعت با خمینی» بود.
بحث درباره رفراندوم پس از آن دوباره در ایران فراگیر شد که حسن روحانی، رئیس جمهوری پیشین جمهوری اسلامی پانزدهم فروردین «راه حل اصلی مشکلات موجود کشور» را برگزاری همه‌پرسی درباره سه موضوع «سیاست خارجی، سیاست داخلی و اقتصاد» دانست.
پیش از آن نیز در نیمه‌های زمستان، میرحسین موسوی، نخست‌وزیر دوره رهبری روح‌الله خمینی و از رهبران «جنبش سبز» که در زندان خانگی به سر می‌برد، خواستار برگزاری همه‌پرسی «آزاد و سالم» در ایران و تدوین قانون اساسی جدید شده بود.
