پیام جوان: عباس محمدی، مدیر انجمن دیدبان کوهستان و کنشگر محیط زیست، با هشدار درباره تشدید بحران‌های آبی در ایران، از جمله خشک شدن دریاچه ارومیه و فرونشست زمین، انتقاد تندی به سیاست‌های سدسازی و حفر بی‌رویه چاه‌های عمیق توسط وزارت نیرو کرد.

او در گفتگو با وب‌سایت خبرآنلاین، سدسازی‌های بی‌رویه را عامل اصلی کمبود آب و خشکی دریاچه ارومیه دانست و گفت: “ده‌ها سد روی رودخانه‌هایی که به این دریاچه می‌ریزند، بسته شده و مسیر آبی که باید این دریاچه را تغذیه کند، مسدود کرده است.”

محمدی با اشاره به کم‌اثربودن بارش‌های اخیر در احیای دریاچه ارومیه، خاطرنشان کرد: “هر وقت که بارندگی کمی افزایش می‌یابد، انواع کشاورزی‌های ناپایدار و آب‌بر توسعه پیدا می‌کند و مطلقاً کنترلی روی مصرف آب صورت نمی‌گیرد.”

این فعال محیط زیست همچنین به حفر بی‌رویه چاه‌های عمیق در اطراف دریاچه ارومیه اشاره کرد و گفت: “کاری با زمین کرده‌اند که آب را می‌مکد و چیزی برای تقویت دریاچه باقی نمی‌ماند. مجموعه این عوامل منجر به خشک شدن دریاچه ارومیه شده‌اند.”

هدررفت 200 میلیارد مترمکعب آب در دو دهه گذشته

محمدی با هشدار درباره شدت گرفتن بحران‌های زیست محیطی آبی، از هدررفت “حداقل دویست میلیارد متر مکعب منابع آبی” کشور به دلیل سدسازی‌ها و سوءمدیریت منابع آبی خبر داد.

او گفت: “با سدسازی یا ایجاد سیل‌بندهای بی‌خاصیت، رودخانه‌ها را از جریان طبیعی‌شان باز داشته‌ایم و هزار کیلومتر مربع یعنی سه و نیم درصد از خاک ایران فرونشست کرده است.”

توریستی کردن جزیره آشوراده بدون توجه به مسائل زیست محیطی

محمدی در بخش دیگری از صحبت‌های خود، از سیاست‌های توریستی دولت سیزدهم نیز انتقاد کرد و گفت: “توریستی‌کردن جزیره آشوراده در منطقه گلستان” بدون توجه به “ساخت و ساز در محدوده دریای خزر” و پیامدهای زیست محیطی آن انجام شده است.

بی‌توجهی به هشدارها و فقدان اقدامات موثر

سال‌ها است که کنشگران مدنی و زیست محیطی، چه در داخل و چه در خارج از ایران، نسبت به برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، فرونشست زمین و خشک شدن منابع آبی هشدار می‌دهند.

تحقیقات علمی نیز این هشدارها را تأیید می‌کنند. به عنوان مثال، تحقیقات دکتر محمود حق‌شناس حقیقی و دکتر مهدی معتق نشان می‌دهد که “در دو دهه گذشته حدود 200 میلیارد متر مکعب از منابع آبی کشور” به دلیل استخراج بی رویه آب‎های زیرزمینی “به شکل دائمی هدر رفته است.”

در دی ماه سال 1402، رئیس سازمان نقشه‌برداری متوسط نرخ فرونشست ایران را پنج برابر میانگین جهانی عنوان کرد و گفت که متوسط فرونشست در ایران به 15 سانتی‌متر رسیده است.

با وجود این هشدارها و شواهد علمی، به نظر می‌رسد در این سال‌ها هیچ اقدام جدی برای حل این بحران‌ها انجام نشده است.

وزارت نیرو کمیته‌ای را تحت عنوان “سازگاری با کم آبی” تشکیل داده است، اما به گفته کارشناسان، این کمیته کوچک‌ترین اقدامی در رابطه با برداشت از آبخوان‌ها، کسری آبخوان‌ها و فرونشست زمین انجام نداده است.

لزوم اقدامات عاجل برای جلوگیری از فاجعه

فعالین محیط زیست و کارشناسان معتقدند که برای جلوگیری از تشدید بحران‌های آبی و پیامدهای فاجعه‌بار آن، از جمله خشک شدن کامل دریاچه ارومیه، نابودی تالاب‌ها و فرونشست گسترده زمین، باید اقدامات عاجل و موثری در زمینه مدیریت منابع آبی، اصلاح الگوی مصرف و جلوگیری از سوءمدیریت در این حوزه صورت گیرد.

بر اساس گزارش VOA