نویسنده: فرنگیس حسینی – عضو فدراسیون بدنسازی

درد خاموش مفصل شانه

شانه یخ‌زده یا کپسولیت چسبنده، یک بیماری التهابی دردناک در ناحیه شانه است که می‌تواند دامنه حرکتی این مفصل را به‌شدت محدود کند. این اختلال، گرچه نامی عجیب دارد، اما بسیار رایج است و زندگی روزمره فرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در این مقاله، با نگاهی جامع به این بیماری، به علل، مراحل، روش‌های درمان و تمرینات اصلاحی آن می‌پردازیم.

کپسولیت چسبنده چیست؟

مفصل شانه از یک گوی (سر استخوان بازو) و یک کاسه (حفره گلنوئید) تشکیل شده و توسط یک کپسول مفصلی احاطه شده است. در بیماری شانه یخ‌زده، این کپسول مفصلی سفت، ضخیم و ملتهب می‌شود. در نتیجه، حرکات شانه دردناک شده و به‌تدریج دچار خشکی و محدودیت حرکتی می‌گردد.

چه کسانی در معرض خطرند؟

شانه یخ‌زده معمولاً در افراد 40 تا 60 ساله دیده می‌شود، و زنان بیشتر از مردان به آن دچار می‌شوند. برخی عوامل زمینه‌ساز ابتلا عبارت‌اند از:

دیابت (به‌ویژه نوع 1)

بیماری‌های تیروئید

بی‌تحرکی طولانی (مثلاً بعد از جراحی یا آسیب)

سکته مغزی یا بیماری‌های قلبی

بیماری‌های التهابی مانند پارکینسون

مراحل بیماری

این بیماری معمولاً در سه مرحله مشخص ظاهر می‌شود:

1- مرحله “یخ‌زدگی” (Freezing)

در این مرحله، درد در ناحیه شانه آغاز می‌شود و به مرور زمان شدت می‌گیرد. فرد به‌تدریج متوجه محدود شدن حرکت شانه‌اش می‌شود. این مرحله ممکن است تا 9 ماه طول بکشد.

2- مرحله “یخ‌زده” (Frozen)

در این مرحله، درد کاهش می‌یابد اما خشکی و محدودیت حرکتی به اوج خود می‌رسد. فرد قادر به بالا بردن یا چرخاندن دست نیست. این مرحله ممکن است بین 4 تا 12 ماه ادامه داشته باشد.

3 – مرحله “ذوب شدن” (Thawing)

با گذشت زمان، دامنه حرکت شانه به‌تدریج بازمی‌گردد. این بهبودی ممکن است از 6 ماه تا 2 سال طول بکشد.

درمان‌های غیردارویی و دارویی

بیشتر موارد شانه یخ‌زده بدون نیاز به جراحی درمان می‌شوند. برخی از راهکارهای مؤثر عبارت‌اند از:

داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب.

کمپرس گرم یا سرد: جهت تسکین درد.

فیزیوتراپی: مؤثرترین روش درمان است که به بازگرداندن دامنه حرکتی شانه کمک می‌کند.

تزریق کورتیکواستروئیدها: در موارد درد شدید برای کاهش التهاب مفصل.

تحریک الکتریکی یا اولتراسوند درمانی: در مراکز فیزیوتراپی برای بهبود گردش خون و کاهش التهاب.

در موارد نادر که درمان‌های غیرجراحی پاسخگو نیستند، مداخله جراحی یا مانیپولاسیون تحت بیهوشی ممکن است توصیه شود.

تمرینات اصلاحی مؤثر

انجام تمرینات ملایم و پیوسته نقش کلیدی در درمان شانه یخ‌زده دارد. این تمرینات باید با مشورت پزشک یا فیزیوتراپیست انجام شود:

1 تمرین پاندولی

به جلو خم شوید، بازوی آسیب‌دیده را به‌آرامی آویزان کنید.

حرکات دایره‌ای کوچک با دست انجام دهید (10 بار در هر جهت).

این تمرین گردش خون را افزایش داده و دامنه حرکتی را بهبود می‌بخشد.

2 کشش با حوله

یک حوله بلند را پشت کمر گرفته، با دست سالم حوله را از بالا گرفته و دست آسیب‌دیده را از پایین بگیرید.

دست بالا را به آرامی به سمت بالا بکشید تا دست پایین نیز بالا بیاید.

این وضعیت را 20 ثانیه حفظ کرده و 3 بار تکرار کنید.

3 بالا رفتن انگشتان از دیوار

رو‌به‌روی دیوار بایستید.

انگشتان دست آسیب‌دیده را روی دیوار بگذارید و مانند بالا رفتن از نردبان، انگشت‌ها را به سمت بالا حرکت دهید.

تا جایی که بدون درد ممکن است، بالا بروید، چند ثانیه مکث کنید و بازگردید.

4 چرخش خارجی با باند کشی

باند کشی را به یک جسم ثابت ببندید.

بازوی آسیب‌دیده را خم کرده و آرنج را به بدن بچسبانید.

ساعد را به بیرون بچرخانید و به حالت اولیه بازگردید.

10تا 15 بار تکرار کنید.

توصیه‌های مهم هنگام تمرین

گرم کردن قبل از تمرین: استفاده از کیسه آب گرم یا حمام گرم، عضلات را برای تمرین آماده می‌کند.

دوری از حرکات دردناک: اگر تمرینی باعث درد شدید شد، بلافاصله متوقف شود.

ثبات در تمرین: روزانه و منظم تمرین کنید تا تأثیرات قابل مشاهده باشند.

مشاوره تخصصی: برای تعیین شدت و نوع تمرینات مناسب، حتماً با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید.

نتیجه‌گیری

شانه یخ‌زده یک عارضه شایع اما قابل درمان است. تشخیص به‌موقع و شروع تمرینات اصلاحی مناسب می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و به بازگشت دامنه حرکتی طبیعی کمک کند. اگر از خشکی یا درد مزمن شانه رنج می‌برید، حتماً پیگیری تخصصی را جدی بگیرید. فیزیوتراپی همراه با صبر و استمرار، کلید موفقیت در درمان این اختلال است.