پیام جوان: نتایج پژوهشی تازه که در مجله معتبر «پیشرفت‌های علمی» (Science Advances) منتشر شده است، توضیحی نو برای پدیده‌ای دیرینه ارائه می‌دهد: چرا زنان در سراسر جهان بیشتر از مردان عمر می‌کنند. تاکنون این موضوع به عوامل سبک زندگی، رژیم غذایی و توجه بیشتر زنان به سلامت نسبت داده می‌شد، اما یافته‌های جدید نشان می‌دهد که تکامل و ساختار ژنتیکی نیز نقشی اساسی در این تفاوت دارند.
این تحقیق که بر روی بیش از ۱۱۷۶ گونه پستاندار و پرنده شامل شامپانزه‌ها، جوندگان و گوزن شمالی انجام شده، گسترده‌ترین مطالعه در نوع خود به شمار می‌رود. نتایج نشان می‌دهد در ۷۲ درصد از پستانداران، ماده‌ها به‌طور متوسط ۱۲ درصد بیشتر از نرها عمر می‌کنند، در حالی که در ۶۸ درصد از پرندگان، نرها حدود ۵ درصد طول عمر بیشتری دارند. این الگو نشان می‌دهد تفاوت در طول عمر میان جنسیت‌ها، پدیده‌ای فراگیر در جهان طبیعی است.
به گفته پژوهشگران، کروموزوم‌های جنسی نقشی کلیدی در این تفاوت دارند. در پستانداران، ماده‌ها دارای دو کروموزوم X هستند که آن‌ها را در برابر جهش‌های مضر ژنتیکی محافظت می‌کند، اما نرها تنها یک X و یک Y دارند. در پرندگان برعکس است؛ نرها دو کروموزوم مشابه (ZZ) دارند و ماده‌ها دارای دو کروموزوم متفاوت (ZW) هستند، که به نرها برتری بقا می‌دهد. با این حال، پژوهشگران تأکید می‌کنند که ژنتیک تنها بخشی از ماجراست و عوامل رفتاری و محیطی نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند.
بر اساس این یافته‌ها، عواملی همچون رقابت نرها برای جفت‌گیری، استرس، تفاوت در میزان مشارکت در فرزندپروری و شرایط زیست‌محیطی در تفاوت طول عمر میان دو جنس نقش دارند. در گونه‌های تک‌همسر، شکاف طول عمر کمتر است، در حالی که در گونه‌های چندهمسر و دارای اختلاف جثه بیشتر، مرگ زودرس نرها شایع‌تر است. پژوهشگران نتیجه می‌گیرند که برتری طول عمر زنان نسبت به مردان نه‌تنها به عادات زندگی مربوط است، بلکه ریشه‌ای ژرف در تاریخ تکامل انسان و سایر گونه‌ها دارد.
