نویسندگان: پروفسور دکتر سید سعید زمانیه شهری MD و پرفسور دکتر سونیا سیدالحسینی MD

سرطان رحم (بخش اول) :
سرطان رحم و تخمدان بعد از سرطان سینه از جمله شایع‌ترین نوع سرطان در میان زنان است که در ادامه این مقاله قصد داریم با کمک مطالعاتی که انجام شده به تمام ابعاد این بیماری بپردازیم. سرطان دهانه رحم زمانی پیش می‌آید که سلول‌های دهانه رحم حالت غیرعادی پیدا می‌کنند و سریعاً تکثیر می‌شوند. دهانه رحم بخشی از رحم است که بین واژن و بدنه رحم قرار می‌گیرد. عدم تشخیص یا درمان به موقع این سرطان قطعاً زندگی شخص را تهدید خواهد کرد.
سرطان دهانه رحم، در گذشته اصلی‌ترین علت مرگ و میر زنان بود، اما در حال حاضر ساده ترین سرطان زنانه است که می‌توان از آن پیشگیری کرد. آزمایشات متداول پاپ اسمیر و واکسن اچ پی وی و آزمایش اچ پی وی جلوگیری از سرطان دهانه رحم را آسان نموده اند. آگاهی از علائم سرطان دهانه رحم، به تشخیص زودرس، و درمان به موقع کمک می‌کند.

آناتومی رحم:
رحم شبیه گلابی پهن و مسطح است این عضو از دو قسمت بخش فوقانی و مثلثی و بخش تحتانی استوانه ای تشکیل شده است.
رحم بین مثانه و رکتوم قرار دارد و در حفره لگن حقیقی در خانم های غیر حامله قرار دارد.

شامل سه قسمت هست:

۱. فاندوس، قسمت گرد و گنبدی شکل رحم که در بالای رحم قرار دارد.
۲. تنه رحم
۳. ایسموس (isthmus) ) بخشی از رحم است که بین سوراخ داخلی سرویکس و حفره اندومتر قرار گرفته.

پوزیشن رحم تمایل به جلو دارد (antroversion ). فاندوس رحم ۹۰ در صد از بافت عضلانی و ۱۰ در صد از بافت پیوندی تشکیل شده است. قویترین ناحیه از نظر انقباض، فاندوس است. رحم محل رشد کودک در دوران بارداری است. رحم از نظر سایز به اندازه و شکل گلابی توخالی و وارونه است که در پایین شکم، بین مثانه و راست روده قرار دارد و توسط دهانه رحم به واژن متصل می‌شود. در دو طرف رحم تخمدان ها قرار دارند که حاوی تخمک هستند. تخمدان‌ها توسط لوله های فالوپ به رحم متصل می‌شوند. رحم دارای دو لایه است:

میومتر لایه بیرونی بافت ماهیچه ای است و بیشتر رحم را تشکیل می‌دهد.
آندومتر لایه داخلی یا پوشش داخلی است.

دهانه رحم، بخش باریک پایینی رحم است، که در ناحیه ورودی واژن قرار می‌گیرد. تقریباً تمامی موارد سرطان دهانه رحم، به ‌دلیل ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شوند. این سرطان‌ها غالباً از طریق عفونت‌های انتقالی از راه رابطه جنسی ایجاد می‌شوند. هر ساله، میلیونها مورد عفونت جدید رخ می‌دهند.

عملکرد رحم:
ارگانی برای قاعدگی، دریافت تخمک بارور شده و نگهداری و تغذیه آن تا زمان تولد، حمایت و حفاظت جنین، انقباض در زمان زایمان و کمک به خروج جنین.

انواع مختلف سرطان رحم
الف) سرطان آندومتر: سرطان‌های رحمی عمدتاً در سلول‌های پوشاننده دیواره رحم (سلول های لایه اندومتر) شکل می‌گیرند. به همین جهت به بیشتر سرطان‌های رحم، سرطان آندومتر نیز گفته می‌شود.
ب) سارکوم رحمی: سرطان رحم در موارد نادر ممکن است در عضلات دربرگیرنده رحم تشکیل شود. این نوع سرطان، سارکوم رحمی نامیده شده و ممکن است از جهت متد درمانی، با سرطان اندومتر متفاوت باشد.

مرحله بندی سرطان رحم: متخصصان بهداشت و سلامت، برای توصیف میزان پیشرفت سرطان رحم، از یک سیستم طبقه بندی استفاده می‌کنند. این مراحل عبارت اند‌از:

مرحله ۱: در این مرحله، سرطان هنوز درون رحم قرار دارد و در بدن گسترش نیافته است.
مرحله ۲: سرطان، رحم و دهانه رحم را درگیر کرده است.
مرحله ۳: محدوده سرطان گسترده تر شده و علاوه بر رحم، بافت های نزدیک رحم مانند لگن و گره های لنفاوی را در برگرفته است.
مرحله ۴: سرطان، به بافت های نرم شکمی یا به درون ارگان هایی نظیر مثانه، روده، کبد و ریه ها نفوذ پیدا کرده است. (متاستاز)

علل سرطان رحم:
عوامل مشخصی ممکن است خطر ابتلا به این سرطان را افزایش دهند.
عدم تعادل هورمون استروژن: یکی از مهم‌ترین مواردی که ریسک ابتلا به سرطان رحم را افزایش می‌دهد، عدم تعادل هورمونی است. به ویژه بالا بودن میزان هورمونی به نام استروژن، خطر ابتلا به این سرطان را بیش از پیش افزایش می‌دهد.

مصرف طولانی مدت داروی تاموکسیفن: از جمله عواملی که منجر به بهم خوردن تعادل استروژن در بدن می شود، می توان به چاقی، دیابت، و درمان جایگزینی هورمونی(HRT) اشاره کرد. مصرف طولانی مدت داروی سرطان سینه تاموکسیفن نیز تا حدی ریسک ابتلا به سرطان رحم را افزایش می دهد. همیشه امکان پیشگیری از سرطان رحم وجود ندارد؛ با این وجود مواردی مانند داشتن وزن متعادل و استفاده طولانی مدت از برخی روش های پیشگیری بارداری، قادر به کاهش احتمال ابتلا به این بیماری هستند.

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV): ویروس پاپیلومای انسانی منجر به ظهور انواع متعددی از سرطان‌های دهانه رحم می‌شود. گونه‌های خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی(HPV) منجر به بدخیم شدن و غیرعادی شدن سلول‌های عادی دهانه رحم می‌‌شوند. این سلول‌ها با سپری شدن سال‌ها و حتی دهه‌ها سرطانی می‌شوند.

مصرف داروی دی اتیل استیل بسترول (DES): آن دسته از زنانی که مادرانشان در دوره بارداری، داروی دی اتیل استیل بسترول (DES) را مصرف می‌کردند، در معرض تهدید ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند. این دارو یک نوع استروژن است و پزشکان معتقد بودند که این دارو می‌تواند از سقط جنین جلوگیری بکند. از سوی دیگر، ارتباط این دارو با شکل‌گیری سلول‌های غیرعادی در دهانه رحم و واژن به اثبات رسیده است. این دارو از دهه ۱۹۷۰ به بعد از بازار آمریکا جمع آوری شده است. می‌توانید با مادرتان درباره مصرف یا عدم مصرف این دارو صحبت کنید.

عوامل مخاطره‌آمیز منتهی به سرطان دهانه رحم:

* عفونت HPV با ریسک زیاد
* استفاده طولانی مدت از قرص‌های کنترل بارداری
* سیستم ایمنی تضعیف شده
* استفاده مکرر از دی اتیل استیل بسترول در طول بارداری

ادامه دارد…