عبدالوهاب شهیدی

عبدالوهاب شهیدی – خواننده و نوازنده عود

نویسنده و پژوهشگر: علی تیموری

علی تیموری

 

عبدالوهاب شهیدی فرزند مرحوم حسن (صدرالاسلام) متولد ۱۳۰۱ در بخش میمه اصفهان در خانواده ای روحانی به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در میمه و بقیه را در تهران به پایان رساند. در سال ۱۳۱۸ به خدمت آموزش و پرورش به سمت آموزگاری در آمد و در سال ۱۳۲۰ به سربازی می رود. پس از پایان خدمت سربازی رسما به عنوان افزارمند در ارتش استخدام می شود.

شهیدی کار هنری را در سال ۱۳۲۲ در گروهی که عنوان “هزار دوستان” را داشت شرکت کرده و مدت سه سال تابلو موزیکال (مولانا، دید موسی یک شبانی را براه) و گل و بلبل از اشعار حافظ را اجرا و بروی پرده آورده و در کلاس جامعه باربد که زیر نظر اسماعیل مهرتاش اداره می شد به فرا گرفتن سنتور و عود و آموختن آواز اشتغال داشت ولی ساز تخصصی او عود است.

در مورد آشنایی با ساز عود او این چنین می‌گوید:

«ساز اول من سنتور بود که سال ۱۳۲۲ شروع کردم. ۱۲ سال سنتور می‌زدم. آن زمان رادیو خاورمیانه عربی را گوش می‌کردم و صدای عود من را خیلی منقلب می‌کرد. این که می‌گویند هر کسی هر آرزویی دارد به آن می‌رسد، من هم به آرزوم رسیدم. اولین نفری که من را راهنمایی کرد، آقایی بود با نام خضوری که عرب و از اهالی بصره بود. او استاد قانون بود. نوازنده خیلی ماهری بود که عود هم می‌زد. با او آشنا شدم. برایم عود آورد. راهنمایی‌ام کرد. طرز کوک و انگشت‌گذاری را یاد داد. یک مدت هم با هم نوازندگی می‌کردیم. چون من با تار آشنایی داشتم، زود پیدایش کردم. آن زمان آقایی با نام یوسف کاووسی در ارکستر عود می‌زد. آقای اکبر محسنی هم بود که در ارکستر می‌زد. این‌ها ساز اصلی‌شان تار بود و عود را هم سبک تار می‌زدند.

  استاد نصرالله زرین پنجه (1)

اما موقعی که من شروع کردم دیدم اگر من هم بخواهم سبک آن‌ها را استفاده کنم که همان است. من می‌خواهم آواز ایرانی بخوانم. می‌خواهم شور بخوانم، افشاری بخوانم. با ریتم نمی‌شود. این بود که روی مضراب عود پیاده کردم. سبک عوض شد.»

عبدالوهاب شهیدی در سال ۱۳۳۹ در رادیو با برنامه گلها فعالیت و همکاری خود را شروع کرد و تا سال ۱۳۵۷ در بسیاری از این برنامه ها شرکت جسته و در طول این مدت آثار بزرگی از خود برجای گذاشت. شهیدی هفت صفحه ۳۳ دور از ساز سلوس خود پر کرده و برای شناساندن و آشنایی موسیقی اصیل و سنتی ایران سفرهایی به فرانسه، انگلستان، آمریکا، آلمان و افغانستان کرده بود که با شور و حالی خاص همراه بوده است.
عبدالوهاب شهیدی، احترام فوق العاده ای برای استاد آواز و ساز خود، اسماعیل مهرتاش قائل بود و پس از آن به اساتیدی چون مرتضی محجوبی، مهدی خالدی، حبیب الله بدیعی، علی تجویدی، پرویز یاحقی، حسین تهرانی، رضا ورزنده، فرامرز پایور، اصغربهاری، حسن كسایی، حسن ناهید و جلیل شهناز عشق می ورزید.

عبدالوهاب شهیدی

از میان آهنگهایی که تاکنون خوانده، بیشتر از همه به ترانه محلی ” آن نگاه گرم تو” که تنظیم آن از استاد فرامرز پایور و شعر آن از هما میرافشار است علاقه مند بود. عبدالوهاب شهیدی با اجرای بیش از ۲۳۰ برنامه، از فعال ترین هنرمندان برنامه گلها بود و رتبه سوم بیش‌ترین برنامه موسیقی در گل‌ها را دارد. عبدالوهاب شهیدی در اجرای آوازهای محلی نیز پیش‌رو بوده‌است. استاد شهیدی هم چنین تصنیف های دیگری مانند یار بی وفا، همچنین وی قطعات قدیمی سرشناس چون آثار عارف قزوینی را نیز اجرا کرد که از میان آنها می توان به تصنیف های گریه را به مستی بهانه کردم (در آلبوم قدیمی حرف) و گریه کن که گر سیل خون گریی اشاره کرد. در سال ۱۳۳۵ روابط عمومی ارتش توانست برنامه ای در رادیو به خود اختصاص دهد که آن هم موسیقی بود. بجز عبدالواهاب شهیدی، حسین قوامی و ایرج هم برنامه داشتند که تا چهار سال در آنجا بودند. عبدالوهاب شهیدی ابتدا یادگیری ساز سنتور را شروع کرد اما پس از چند سال علاقه مند به ساز عود شد و آنرا فرا گرفت. شهیدی معتقد بود یک خواننده حتما باید بر یک ساز موسیقی اشرف داشته باشد. شهیدی مدعی است که یک ابتکار به خرج داده و مضراب تار را روی عود استفاده کرده و بدین ترتیب شیوه نوازندگی تار را روئی عود پیاده کرده است. در بسیاری از ساز و آوازه های او صدای عود وی در کنار آوازش به گوش می رسد. شهیدی با گروههای زیادی همکاری کرده از جمله با گروه پایور و در بیشتر آن آلبوم ها علاوه بر آواز، گروه نوازی ها را با عود همراهی کرده است. همچنین آلبوم هایی از تک نوازی های او منتشر شده بودند که از میان آنها آلبوم راز عود امروزه توسط انتشارات سرنا صوت بازنشر شده است. وی در باره انتشار آثارش پس از انقلاب توسط سرنا صوت گفته که انتشار این آثار بدون رضایت او بوده. این آلبوم ها قبلا روی صفحات ۳۳ دور منتشر شده بودند و امروزه امتیاز آنها از آهنگ روز به سرنا صوت منتقل شده. شهیدی گفته بود که هیچ کدام از این دو ناشر مبلغ کامل را برای خرید امتیاز این آلبوم ها به صاحب اثر پرداخت نکرده اند.

  سوگ و سوگواری در دوران کودکی و تغذیه سالم در دوران بلوغ - قسمت اول

پس از انقلاب ۱۳۵۷ دادگاه انقلاب اصفهان او را به اتهام ساواکی بودن، به چهار ماه حبس تأدیبی محکوم کرد و پس از آن نیز برای همیشه از کار در عرصه موسیقی کنار گذاشته شد. روزنامه اطلاعات در تاریخ ۱۱ تیر ۱۳۵۸ این خبر را در باره عبدالوهاب شهیدی منتشر کرد:

“دادگاه انقلاب اسلامی اصفهان محاکمه عبدالوهاب شهیدی هنرمند سرشناس را پایان داد و به چهار ماه حبس تأدیبی محکوم ساخت. بر اساس کیفرخواست صادره شده متهم به کار مداوم در ساواک و جمع آوری اطلاعات و فروش زمین واگذاری دولت به ارتش بود. شهیدی ضمن دفاع، خود را هنرمند مردمی نامید که هرگز مدیحه سرای کسی نبوده، با توجه به رای دادگاه و چون این مدت را در زندان طی کرده بود آزاد شد. ”

استاد پس از انقلاب چون بسیاری دیگر، ایران را ترک کرده به ایالات متحده آمریکا رفت و در میانه دهه ۱۳۷۰ به ایران بازگشت. محمد رضا شجریان در جشن یازدهم خانه موسیقی در باره ی عبدالوهاب شهیدی گفت: او بزرگ مرد آواز هنر ایران است و سالیان درازی است که دستش را بوسیده ام و در حضور او کُرنش کردم و هیچگاه به خود اجازه ندادم که در حضور او عرض هنر کنم و از این بابت که من آمده ام جایزه او را تقدیم کنم متاسفم، استاد مرا ببخش و من در اندازه ای نیستم که جایزه شما را بدهم. استاد بزرگ موسیقی، عبدالوهاب شهیدی که چهار روز پس از تزریق واکسن کرونا دچار بیماری قلبی شده بود یک روز پس از بستری شدن در بیمارستــــان ، بــامداد دوشنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ در گذشت. پیکر وی در ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۰ در قــــــــطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

  نوجوان و ذهن مضطرب او - قسمت هشتم

روحش شـــاد و یادش گرامی

دیدگاهتان را بنویسید

هم‌اکنون عضو خبرنامه پیام جوان شوید

Newsletter

همراهان پیام جوان