پیام جوان: نتایج یک پژوهش تازه که در نشریه «نیچر» منتشر شده، توضیحی نو برای چرایی خواب ارائه می‌دهد. بر اساس این مطالعه، خواب صرفاً فرصتی برای استراحت ذهن نیست بلکه واکنشی حیاتی برای تنظیم انرژی سلول‌های مغزی است. دانشمندان می‌گویند زمانی که سوخت‌وساز در نورون‌ها بیش از حد بالا می‌رود و انرژی اضافی در میتوکندری انباشته می‌شود، این اندامک‌ها شروع به نشت الکترون کرده و سیگنالی به مغز می‌فرستند تا فرد را به خواب ببرد و تعادل دوباره برقرار شود.
تیم تحقیقاتی به سرپرستی پروفسور گرو میزن‌بک و دکتر رافائل سارناتارو در دانشگاه آکسفورد نشان داد که نورون‌های خاص مانند فیوز برق عمل می‌کنند؛ یعنی نشت الکترون را رصد کرده و به محض عبور از حد بحرانی، خواب را فعال می‌کنند. آزمایش‌ها روی مگس‌های میوه نشان داد که افزایش یا کاهش جریان انرژی در این نورون‌ها، مستقیماً میزان خواب آن‌ها را تغییر می‌دهد. حتی زمانی که انرژی اضافی با نور تأمین شد، باز هم نشت الکترون بیشتر و در نتیجه خواب بیشتر ایجاد شد.
پژوهشگران معتقدند این یافته‌ها می‌تواند توضیحی فیزیکی برای پیوند میان سوخت‌وساز، خواب و طول عمر باشد. حیوانات کوچک‌تر که اکسیژن بیشتری مصرف می‌کنند، معمولاً خواب طولانی‌تر و عمر کوتاه‌تری دارند. همچنین خستگی شدید در بیماران مبتلا به اختلالات میتوکندریایی ــ حتی بدون فعالیت زیاد ــ اکنون قابل توضیح است؛ زیرا در این بیماران، اختلال در مدیریت انرژی سلولی باعث تحریک مداوم نیاز به خواب می‌شود.
بیماری‌های میتوکندریایی می‌توانند اندام‌های حیاتی مانند مغز، قلب و چشم را تحت تأثیر قرار دهند. برای نمونه، سندروم «لی» در کودکان مشکلات عصبی ایجاد می‌کند، بیماری ارثی «لبر» منجر به نابینایی ناگهانی می‌شود و سندروم «ملاس» ترکیبی از ضعف عضلانی و حملات شبیه سکته مغزی به همراه دارد. کشف تازه دانشمندان می‌تواند زمینه تحقیقات جدیدی برای درک بهتر این بیماری‌ها و یافتن راهکارهای درمانی نو فراهم کند.
