نویسنده: محمد حسین خیرخواه

بهتر است این حقیقت را بپذیریم که تاریخ همیشه تکرار می شود اما درس گرفتن از آن برای ما معنایی ندارد. در سرزمین هزار و یک شب ما، تکرار تاریخ طور دیگری رقم می خورد. طوری که در قرن 21 هستیم اما از فضیلت های دوران قاجار بهره می بریم!

با تکنولوژی تا حدودی عجین شده ایم، اما سواد را همچنان با تعریف 70 سال پیش می پذیریم. به تاریخ کهن سرزمینمان می بالیم، کردار نیک را شعار می دهیم و هرجا نیاز باشد گریزی به شعر “بنی آدم اعضای یک پیکرند…” می زنیم، اما اگر فرصتی مهیا شود، از دانلود غیرقانونی یک موزیک هم بدمان نمی آید. از دیوان حافظ و شاهنامه فردوسی تا بوف کور هدایت و صد سال تنهایی مارکز را خوانده ایم اما گاها در اعمالمان هیچ اثری از خرد نهفته در این کتب مشاهده نمی شود؛ چرا که آن‌ها را صرفا خوانده‌ایم!

اساسا تصور نمیکنم برای فرهنگی که سال ها با “انسان جایز الخطاست”” و “الحرب خدعه” روزگاران سپری کرده است، همگام شدن با ذات علم و تکنولوژی در آینده ای نزدیک میسر شود. مقصود از همگام شدن این است؛ با اینکه که ما آموخته ایم از علم، تکنولوژی و پیشرفت دنیا در هر عرصه ای استفاده کنیم، اما از درک چرایی آن طفره می رویم.

در این مقاله، به معرفی و بررسی تحولی دیگر از تکنولوژی بلاک چین می پردازیم. تحولی که با نام NFT یا توکن غیر مثلی (غیرقابل معاوضه) شناخته می شود و سبب شده است دنیای هنر و کریپتوکارنسی با یکدیگر پیوند بخورند. NFT که کوتاه شده عبارت Non-Fungible Token است، یکی از منحصر به‌فرد ترین دستاوردهای تکنولوژی بلاک چین محسوب می شود. چنین که از ظواهر امر پیداست، ایرانیان بسیاری در این عرصه فعال هستند و همین دلیل ما را بر آن داشت که در این مقاله توضیحی جامع درباره NFTها ارائه کنیم.

تفاوت دارایی مثلی و غیر مثلی

برای توضیح مفهوم NFT، ابتدا باید تفاوت دارایی مثلی (قابل معاوضه) و غیر مثلی (غیر قابل معاوضه) را در دنیای دیجیتال بیان کنیم.

دارایی مثلی یا قابل معاوضه همان طور که از نامش پیداست، دارای ارزش یکسان و قابل تبدیل شدن به یکدیگر هستند. برای مثال بیت کوین معروف، از همین دسته است. اگر کسی از شما قیمت امروز بیت کوین را بپرسد، شما در پاسخ نمی گویید “قیمت کدام بیت کوین؟”؛ زیرا ارزش تمامی بیت کوین های در چرخه یکسان هستند. از این قبیل دارایی ها می توان به دلار نیز اشاره کرد، ارزش تمام دلارهای موجود با یکدیگر یکسان است و امکان تعویض با یکدیگر را نیز دارند.

در نقطه مقابل، دارایی های غیر مثلی یا غیر قابل تعویض، ارزش های متفاوت دارند و امکان تعویض آن ها با یکدیگر وجود ندارد. علت این است که آن ها از نظر ماهیت با یکدیگر متفاوت اند و هرکدام منحصر به‌فرد محسوب می شود. برای مثال اگر کسی از شما بپرسد قیمت یک قالی نفیس چقدر است، شما از او می پرسید این قالی توسط چه کسی طراحی و بافته شده است؛ زیرا علاوه بر جنس مواد اولیه قالی، ذوق هنری که آن را پدید آورده نیز اهمیت دارد و آن را منحصر به فرد می کند.

در دنیای دیجیتال نیز چنین اصلی حاکم است. با ظهور NFTها، امکان خلق یک اثر هنری و تبدیل کردن آن به یک توکن غیرمثلی به وجود آمده است.

توکن غیرمثلی (NFT) چیست؟

این توکن ها در قالب یک گواهی دیجیتالی منحصر به‌فرد برای هر نوع دارایی دیجیتال صادر می‌شوند. به بیان دیگر، NFTها نوعی از قرارداد‌های هوشمند هستند که بر روی بسترهای متن باز (Open Source) برای علاقه‌مندان قابل استفاده هستند.

معمولا افراد بسیاری nftها را با رمز ارزها یکسان میبینند، در صورتی که باتوجه به تفاوتی که بین دارایی‌های مثلی و غیرمثلی بیان شد، NFTها کاملا با رمز ارزها تفاوت دارند. درواقع NFTها معمولا در قالب توکن ERC-721 شبکه اتریوم منتشر و با استفاده از رمزارزها خرید و فروش می شوند.

اما دلیل محبوبیت روزافزون NFTها چیست؟ در ادامه این مقاله، به بررسی علت‌های متعدد برای رسیدن به پاسخ این پرسش پرداخته‌ایم.

مزیت‌ NFT

مزیت توکن‌های غیرمثلی باعث شده است که روزبه‌روز به محبوبیت آن‌ها افزوده شود و افراد بسیاری برای تبدیل کردن دارایی‌های خود به NFT اقدام کنند.

در بین این افراد، هنرمندانی چون فیلیپ کولبرت، لیندزی لوهان، اسنوپ داگ و بسیاری دیگر به چشم می‌خورند. اما علت چیست؟

امکان خرید و فروش آسان

اگر صاحب NFT باشید و یا قصد خرید آن را داشته باشید، بسیار کار ساده‌ای در پیش دارید. باید گفت تکنولوژی بلاک چین و اکوسیستم کریپتوکارنسی، علی‌رغم آن‌چه که بیان می‌شود، پیچیده نیست. این سادگی به‌ویژه در دنیای NFTها بیشتر موج می‌زند. شما برای خرید و فروش آن‌ها تنها به کیف پول دیجیتالی نیاز دارید. (درباره این کیف پول‌ها در مقاله گذشته صحبت شد که می‌توانید راهنمایی جامعی را با مطالعه آن دریافت کنید.) برای مثال، شما با مراجعه به پلتفرم هایی مانند Rarible و OpenSea می‌توانید طیف گسترده‌ای از NFTها را برای مبادله مشاهده کنید.

محدودیت و منحصر به‌فرد بودن

برای حفظ ارزش NFTها و حفظ ماهیت لوکسی که دارند، این توکن‌ها در مقیاس بسیار محدودی ایجاد می‌شوند و به همین دلیل کمیاب هستند.

غیرقابل جعل بودن

از آن‌جایی که NFTها از ساز و کار قراردادهای هوشمند بر پایه تکنولوژی بلاک چین پیروی می‌کنند، امکان جعل، تغییر و هرگونه عملی که ماهیت آن را تغییر دهد وجود ندارد.

قابلیت تقسیم شدن ندارند

این ویژگی را با ذکر یک مثال بیان می‌کنیم؛ فرض کنید که شما به عنوان یک هنرمند، یکی از آثار نقاشی خود را به NFT تبدیل کرده و برای فروش گذاشته‌اید. آیا امکان این وجود رادر که یک خریدار، تنها نیمی از تابلو شما را خریداری کند؟ قطعا پاسخ خیر است. بنابراین؛ دارایی‌های غیر مثلی، قابلیت تقسیم شدن را ندارند و همین، یکی از مزیت‌های بارز آن‌ها محسوب می‌شود.

در ادامه، روند ساده ایجاد NFT را بیان می‌کنیم تا متوجه شوید ورود به این دنیای جذاب کار دشواری نیست.

پیش از هر چیزی باید بدانید که برای ایجاد NFT نیازی به داشتن دانش زیادی در زمینه رمز ارزها ندارید و آشنایی با مفاهیم پایه کافی است.

گام نخست، راه اندازی کیف پول رمز ارز

در اولین گام، باید یک کیف پول دیجیتال راه اندازی کنید تا امکان ذخیره رمز ارز را داشته باشید. از جمله کیف پول های مناسب می توان به کیف پول کوین بیس و متامسک اشاره کرد.

گام دوم، خرید اتریوم (اتر)

برای ساخت اولین NFT خود، به خرید مقداری رمز ارز اتر (ETH) احتیاج دارید که از آن برای پرداخت کارمزد نیز استفاده خواهد شد.

گام سوم، ورود به بازار NFT

پس از ساخت کیف پول و خرید رمز ارز اتر، زمان آن رسیده است که به یک مارکت جهت ساخت و فروش NFT وارد شوید.

پس از ارائه این توضیحات، ممکن است دو پرسش اساسی زیر مطرح شود:

• این‌که چرا مردم برای تصویری که قابل دانلود کردن است هزینه پرداخت می‌کنند؟
• آیا خرید و فروش NFT قانونی است؟

پاسخ به پرسش اول ساده است؛ به همان دلیلی که کلکسیونرها برای تکمیل یک کلکسیون از آثار ارزشمند و کمیاب، مبالغ گزافی پرداخت می‌کنند. کسانی که برای یک هنرمند و یا یک برند ارزش قائل هستند، به دلیل تمایل به داشتن ارتباط بیشتر با آن‌ها و همچنین احساسی که نسبت به آن اثر هنری دارند، چنین مبالغی را پرداخت می‌کنند. از طرفی عده‌ای هم هستند که به NFTها به عنوان یک سرمایه گذاری نگاه می‌کنند.

در مورد پاسخ پرسش دوم، باید گفت که NFTها به ذات تکنولوژی بلاک چین گره خورده‌اند. به این معنی که بر یک بستر غیرمتمرکز فعالیت می‌کنند و هیچ نهاد یا سازمانی ناظر بر ایجاد، خرید و فروش NFTها نیست که توانایی ایجاد محدودیت قانونی برای آن‌ها را داشته باشد.

در ادامه گران‌ترین NFTهایی که تاکنون به فروش رفته‌اند را بررسی می‌کنیم تا با پتانسیل مالی این حوزه بیشتر آشنا شوید.

گران‌ترین NFTهای فروخته شده:

1-The First 5000 Days
این NFT یکی از آثار هنری مایک وینکلمن است. وینکلمن تمام 5000 تصویری که از سال 2007 به‌صورت روزانه ثبت می‌کرد را در قالب یک NFT به قیمت 69 میلیون دلار به فروش رساند.

2-Cryptopunk 7523
کریپتوپانکس، مجموعه‌ای از تصاویر پیکسلی هستند که هریک ویژگی منحصربه‌فردی دارند. این مجموعه در سال 2017 به عنوان اولین مجموعه NFT معرفی شد و در واقع به جرات می‌توان گفت پرچم‌دار این عرصه محسوب می‌شوند. کریپتوپانک شماره 7523 به علت ظاهر خاص خود، با قیمت 11.7 میلیون دلار فروخته شد!

3-Crossroad
این اثر نیز، یکی از آثار مایک وینکلمن است که توسط یک خریدار ناشناس به قیمت 6.6 میلیون دلار در سال 2020 خریداری شد.

سخن پایانی

به دور از هرگونه بزرگنمایی، باید گفت هیچ شکی نیست که قراردادهای هوشمند در آینده نقش اساسی در زندگی روزمره ما ایفا خواهند کرد. در این راستا، NFTها نیز گامی فراتر از آن‌چه که امروز هستند خواهند برداشت و از نوعی دارایی لوکس، به یک الزام قانونی بدل خواهند شد. اگرچه که هیچ قطعیتی در مورد این پیش بینی‌ها وجود ندارد، اما کارشناسان بر این باورند در آینده‌ای که دور نیست، اگر شما اتومبیل خود را به صورت NFT نداشته باشید، مالک آن محسوب نخواهید شد!