پیام جوان: یک مطالعه جدید و پیشگامانه که بر روی موشها انجام شده، سازوکارهای پیچیدهای را در بدن آشکار ساخته است که به مقابله با آسیبهای سلولی میپردازند. این فرآیندها نقشی حیاتی در پدیدههای پیری و شکلگیری سرطان ایفا میکنند. یافتههای این پژوهش، ارتباطی شگفتانگیز میان از دست رفتن رنگدانههای مو و مکانیسمهای درونی بدن برای جلوگیری از بروز سرطانهای کشنده، بهویژه ملانوم، را به نمایش میگذارد و دیدگاهی نو به روند دفاعی سلولی در برابر تهدیدات ژنتیکی ارائه میدهد.
در مرکز این کشف، «سلولهای بنیادی ملانوسیتی» قرار دارند که مسئول تولید رنگدانه مو هستند. این سلولها به طور مداوم در معرض آسیبهای DNA ناشی از عوامل محیطی مانند پرتوهای فرابنفش یا فرآیندهای متابولیکی سلولی قرار میگیرند. محققان دریافتند که در واکنش به آسیب ژنتیکی، این سلولهای بنیادی وارد فرآیندی به نام «سنودیفرنشیایشن» میشوند؛ به این معنی که آنها بهطور برگشتناپذیر به سلولهای رنگدانهساز بالغ تبدیل شده و سپس از بین میروند. این “فداکاری سلولی” که منجر به سفید شدن موها میشود، عملاً از تجمع و گسترش سلولهای آسیبدیده که پتانسیل سرطانی شدن دارند، جلوگیری میکند.
با این حال، این پژوهش نشان میدهد که همه آسیبهای DNA مسیر محافظتی فوق را فعال نمیکنند. در شرایطی که سلولهای بنیادی ملانوسیتی در معرض عوامل سرطانزای قوی قرار گیرند، ممکن است به جای تمایز و حذف، سیگنالهایی دریافت کنند که آنها را به ادامه تقسیم و تکثیر وادار کند، حتی با وجود آسیب ژنتیکی. این پدیده که از آن به عنوان «سرنوشتهای متضاد» یاد میشود، میتواند محیطی مناسب برای شکلگیری ملانوم فراهم آورد. این یافتهها حاکی از آن است که پیری و سرطان، هر دو میتوانند پیامدهای فرآیندهای تکاملی قدیمی باشند که در تلاش برای برقراری تعادل میان نوسازی بافتها و پیشگیری از رشد سلولهای سرطانی هستند.
اگرچه این نتایج بسیار امیدبخش هستند، اما لازم به ذکر است که بخش عمده این تحقیقات بر روی موشها انجام شده است و برای تأیید مکانیسمهای مشابه در انسان به پژوهشهای بیشتری نیاز است. تفاوتهای بیولوژیکی و پیچیدگیهای ژنتیکی و سبک زندگی انسان، ایجاب میکند که در تعمیم این یافتهها احتیاط شود. با این حال، درک این سیگنالها و مسیرهایی که سلولهای بنیادی را به سمت تمایز محافظتی یا تکثیر پرخطر سوق میدهند، افقهای جدیدی را در تحقیقات سرطان و پیری میگشاید و میتواند در آینده به توسعه درمانهایی برای تقویت دفاع طبیعی بدن و کاهش خطر ابتلا به سرطان با افزایش سن منجر شود.
