پیام جوان: با تشدید محدودیتها بر دسترسی نوجوانان به چتباتهای همدم، متخصصان سلامت روان در استرالیا نسبت به پیامدهای بلندمدت تکیه نسل جدید بر هوش مصنوعی هشدار دادهاند. این کارشناسان معتقدند که اتکای فزاینده به رباتهایی با عواطف شبیهسازیشده میتواند به تضعیف روابط انسانی واقعی، افزایش احساس تنهایی و بروز آسیبهای روانی در درازمدت منجر شود. این نگرانیها در حالی مطرح میشود که بحثها پیرامون مسئولیتپذیری شرکتهای سازنده این فناوریها اوج گرفته است.
همدمهای هوش مصنوعی با هدف ایفای نقش یک دوست همیشگی طراحی شدهاند؛ آنها با یادآوری جزئیات شخصی، گفتوگوهای طولانی و همراهی بیوقفه، نوعی رابطه عاطفی مستمر را برای کاربران شبیهسازی میکنند. این سامانهها برای نوجوانانی که از تنهایی رنج میبرند، میتوانند به ظاهر پناهگاهی عاطفی فراهم آورند. با این حال، متخصصان تاکید دارند که این تعاملات بیش از آنکه مفید باشند، شبیه به یک آزمایش اجتماعی بدون نظارت هستند، چرا که حضور دائمی و تأییدگر چتبات، بدون ارائه بازخوردهای واقعی یا مخالفت، میتواند در دوره حساس نوجوانی به وابستگی عمیق عاطفی منجر شود. مشکل اصلی تنها در محتوای پاسخهای این چتباتها نیست، بلکه در ناتوانی آنها از ارائه همدلی واقعی و بازخوردهای عاطفی معتبر نهفته است. پیامدهای جدی این مسئله در پروندههای قضایی نیز نمود یافته است؛ در آمریکا، خانواده نوجوانی ۱۴ ساله پس از خودکشی فرزندشان که به مدت طولانی با یک چتبات گفتوگو میکرد، از شرکت سازنده شکایت کردهاند.
در واکنش به این نگرانیها، استرالیا پیشگام شده و مسئول امنیت فضای مجازی این کشور با ارسال اخطارهای الزامآور به پلتفرمهای همدم هوش مصنوعی، خواستار توضیحاتی درباره نحوه محافظت از کودکان در برابر محتوای مرتبط با خودآزاری و مسائل جنسی شده است. پژوهشها نشان میدهد که اگرچه نوجوانان اغلب استفاده از این چتباتها را با هدف آرامش یا سرگرمی آغاز میکنند، اما بسیاری به تدریج به آنها وابسته میشوند؛ وضعیتی که شباهتهایی به اعتیاد به قمار دارد. کارشناسان بر این باورند که محیطهای دیجیتال نیز باید همانند فضاهای فیزیکی دارای استانداردهای ایمنی باشند. شفافیت در نحوه ذخیرهسازی مکالمات، نظارت مستمر و آگاهیبخشی به نوجوانان درباره مصنوعی بودن آرامش ناشی از ارتباط با چتبات و عدم امکان جایگزینی آن با روابط انسانی واقعی، از جمله ضرورتهاست. اگرچه برخی شرکتها دسترسی افراد زیر ۱۸ سال را ممنوع کردهاند، اما بدون آموزش، قانونگذاری و پاسخگویی جامع، نگرانیها همچنان پابرجا خواهد بود.
