پیام جوان: صرع، به عنوان یکی از شایعترین اختلالات عصبی مزمن، پرسشهای متعددی را درباره ماهیت این بیماری و شیوههای مدیریت تشنجها مطرح میسازد. دکتر «اووه مایر»، رئیس انجمن تخصصی متخصصان مغز و اعصاب آلمان، صرع را گروهی از اختلالات عصبی تعریف میکند که به دلیل اختلال در سیگنالهای الکتریکی سلولهای عصبی مغز بروز مییابد و مشخصه اصلی آن، وقوع مکرر تشنج است. وی توضیح میدهد که در طول یک حمله، فعالیت الکتریکی در کل مغز یا بخشهایی از آن به شکل غیرطبیعی و همزمان افزایش یافته که میتواند به تشنج شدید، از دست دادن موقت هوشیاری و اختلالات قابل توجه در ادراک منجر شود.
علل دقیق بسیاری از موارد صرع هنوز ناشناخته باقی مانده است، اما آسیبهای مغزی، سکته مغزی، تومورها، عفونتهای مغزی یا نقصهای مادرزادی میتوانند در بروز آن نقش داشته باشند؛ در مقابل، جهشهای ژنتیکی تنها با درصد کمی از موارد ابتلا ارتباط مستقیم دارند. همچنین، مطالعات نشان میدهند که ابتلا به «سندرم تورت» نیز خطر بروز صرع را افزایش میدهد. اگرچه یک حمله تشنجی معمولاً پس از یک تا دو دقیقه بدون خطر جدی به پایان میرسد، اما وقوع آن در شرایط پرخطر مانند سقوط از ارتفاع، رانندگی یا شنا میتواند به آسیبهای جدی منجر شود. یکی از نادرترین اما نگرانکنندهترین عوارض، «مرگ ناگهانی ناشی از صرع» است که ممکن است به دلیل اختلال در تنفس یا ریتم قلب رخ دهد.
دکتر مایر بر اهمیت مصرف منظم و دقیق داروها طبق دستور پزشک متخصص تأکید میکند؛ چرا که این امر اصلیترین روش برای کنترل تشنجها و پیشگیری از عوارض خطرناک آن است. علاوه بر این، اتخاذ یک سبک زندگی سالم شامل ترک مصرف سیگار، خواب کافی و مدیریت استرس روانی، نقش بسزایی در کاهش احتمال بروز حملات ایفا میکند. در زمینه تشخیص، انجمن صرع آلمان از توسعه سیستمهایی برای شناسایی خودکار تشنجها خبر داده است که شامل دستگاههای پوشیدنی و حسگرهای حرکتی میشود. با این حال، این فناوریها هنوز قادر به پیشبینی یا تشخیص قطعی و قابل اطمینان تمامی انواع تشنج نیستند، اما میتوانند در شناسایی تشنجهای تونیک-کلونیک و کاهش خطر مرگ ناگهانی مرتبط با صرع مؤثر باشند.
در مواجهه با حمله تشنج صرع در فردی دیگر، انجمن صرع آلمان اقدامات ضروری زیر را توصیه میکند: نخستین و مهمترین اقدام، ایمنسازی محیط و دور کردن اشیاء خطرناک از اطراف فرد است. هرگز فرد را در حین تشنج مهار نکنید و تنها با قرار دادن یک شیء نرم مانند ژاکت زیر سر او، از آسیبدیدگی سر محافظت نمایید. تحت هیچ شرایطی چیزی بین دندانهای بیمار قرار ندهید، زیرا این عمل خطر خفگی یا آسیبهای جدی را به همراه دارد. در نهایت، اگر حمله تشنجی بیش از پنج دقیقه به طول انجامید، باید بلافاصله با شماره اورژانس (۱۱۵) تماس گرفته و در صورت در دسترس بودن، از داروهای اورژانسی تجویز شده توسط پزشک استفاده شود.
