سفر جنجالی محمد بن سلمان به واشینگتن: مذاکره بر سر جنگنده‌های پیشرفته و همکاری هسته‌ای

پیام جوان: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، روز دوشنبه (۲۶ آبان) اعلام کرد که کشورش آماده است جنگنده‌های رادارگریز پیشرفته «اف-۳۵» را به عربستان سعودی بفروشد. این تصمیم بحث‌برانگیز همزمان با نخستین سفر محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، به واشینگتن پس از قتل جمال خاشقجی در سال ۲۰۱۸ اتخاذ می‌شود. ترامپ در پاسخ به پرسشی درباره احتمال این معامله گفت: «این کار را انجام می‌دهیم. ما اف-۳۵ می‌فروشیم. آنها متحدی بسیار خوب بوده‌اند.» این در حالی است که عربستان سال‌هاست خواهان خرید این جنگنده‌ها است؛ جنگنده‌هایی که در خاورمیانه تنها اسرائیل در اختیار دارد و این کشور نسبت به فروش آن‌ها به ریاض ابراز نگرانی کرده است.

مذاکره بر سر انرژی هسته‌ای و تلاش بن سلمان برای تضمین‌های امنیتی
علاوه بر معامله تسلیحاتی، منابع آگاه گزارش داده‌اند که ترامپ و ولیعهد سعودی قرار است چارچوب همکاری هسته‌ای غیرنظامی را نیز امضا کنند. ریاض مدعی است که برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی به فناوری هسته‌ای آمریکا نیاز دارد، اما هرگونه توافق مشمول قوانین سخت‌گیرانه منع گسترش آمریکا خواهد بود و باید در کنگره بررسی شود. سفر بن سلمان با هدف دریافت تضمین‌های امنیتی روشن از آمریکا صورت می‌گیرد؛ به‌ویژه پس از حملات اخیر اسرائیل به اهدافی در قطر. ولیعهد سعودی علاوه بر اف-۳۵، به‌دنبال سامانه‌های پیشرفته پدافندی و دسترسی به فناوری‌های هوش مصنوعی نیز هست.

تلاش ترامپ برای عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان
این سفر برای محمد بن سلمان یک نقطه عطف مهم محسوب می‌شود، چرا که او پس از قتل جمال خاشقجی در سال ۲۰۱۸ در کنسولگری سعودی در استانبول که خشم جهانی را برانگیخت، به آمریکا سفر نکرده بود. ترامپ قصد دارد از این دیدار برای تحکیم روابط با ریاض و تشویق عربستان به عادی‌سازی روابط با اسرائیل بهره ببرد. با این حال، تحلیل‌گران می‌گویند عربستان در شرایط فعلی تمایلی به عادی‌سازی ندارد و ریاض تأکید کرده است که بدون پیشرفت ملموس در مسیر تشکیل کشور مستقل فلسطین، گامی در این زمینه برنمی‌دارد. مراسم تشریفاتی سه‌شنبه شب در کاخ سفید و نشست سرمایه‌گذاری مشترک نیز از برنامه‌های این سفر است.

ارسال پیام کتبی از ایران به ولیعهد سعودی همزمان با سفر به آمریکا
یک روز پیش از ورود محمد بن سلمان به واشینگتن، رسانه‌های سعودی از دریافت پیامی کتبی از سوی مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، برای ولیعهد عربستان خبر دادند. سخنگوی دولت ایران روز سه‌شنبه اعلام کرد که هدف از ارسال این پیام، «قدردانی از همکاری ریاض در بازگشت حجاج ایرانی در سال گذشته» بوده است. این پیام که در جریان دیدار وزیر کشور عربستان و رئیس سازمان حج و زیارت ایران تسلیم شد، همچنین بر «تقویت همکاری‌ها و روابط دو کشور» تأکید کرده است؛ این اقدام دیپلماتیک همزمان با تقویت پیوندهای امنیتی و اقتصادی ریاض و واشینگتن، نشانه‌ای از تلاش تهران برای حفظ مسیر دیپلماسی با ریاض است.