پیام جوان: مطالعهای پیشگامانه از دانشگاه هاروارد، سرانجام مکانیسم بیولوژیکی دقیقی را آشکار ساخته که توضیح میدهد چگونه رویدادهای پراسترس میتوانند به عنوان محرکی برای ریزش مو، بهویژه در بیماریهای خودایمنی نظیر آلوپسی آرهآتا (ریزش موی سکهای)، عمل کنند. این پژوهش که در مجله معتبر “سلول” به چاپ رسیده، پاسخی علمی و مستدل به ارتباط دیرینه و فرضی میان استرس روانی و از دست دادن مو ارائه میدهد و درک ما را از این پدیده به طور چشمگیری ارتقا میبخشد.
پیش از این، اگرچه شواهد بالینی مکرراً ارتباط میان دورههای استرس شدید و آغاز یا عود ریزش مو را نشان داده بودند، اما زنجیره علت و معلولی آن در هالهای از ابهام قرار داشت. تیم تحقیقاتی هاروارد با انجام آزمایشهایی بر روی مدلهای حیوانی، این مسیر پیچیده را ترسیم کردند. کشف کلیدی این بود که استرس شدید، از طریق فعالسازی سیستم عصبی سمپاتیک که مسئول پاسخ “جنگ یا گریز” است، منجر به آزادسازی انبوه هورمون نوراپینفرین میشود. این هورمون مستقیماً بر سلولهای خاصی در فولیکول مو، موسوم به “سلولهای تقویتکننده” (HF-TACs)، تأثیر میگذارد.
این سلولهای حیاتی که نقش اساسی در رشد سریع مو دارند، برای عملکرد خود به شدت به میتوکندریهایشان وابسته هستند. هجوم ناگهانی نوراپینفرین، باعث ورود غیرطبیعی و کنترلنشده یونهای کلسیم به میتوکندری این سلولها میشود. این اختلال، عملکرد میتوکندری را مختل کرده و در نهایت به “مرگ سلولی نکروتیک” (نوعی مرگ غیرقابل کنترل و التهابآور) در سلولهای فولیکول مو میانجامد. این مرگ نکروتیک، برخلاف مرگ برنامهریزیشده طبیعی، یک واکنش التهابی شدید را در پوست برمیانگیزد که سلولهای ایمنی خاصی را فعال و به اصطلاح “آموزش” میدهد تا فولیکولهای مو را به عنوان یک تهدید شناسایی و به آنها حمله کنند.
این یافتهها حلقه گمشدهای را کامل میکنند و توضیح میدهند که چگونه استرس اولیه میتواند سیستم ایمنی را نسبت به فولیکولهای مو حساس کند و یک “حافظه التهابی” ایجاد نماید. بدین ترتیب، حتی سالها پس از واقعه استرسزا، یک عامل التهابزای دیگر (مانند عفونت یا بیماری جزئی) میتواند همان سلولهای ایمنی “آموزشدیده” را مجدداً فعال کرده و باعث حمله خودایمنی و ریزش مو شود. این پژوهش، نه تنها افقهای جدیدی برای درک و درمان آلوپسی آرهآتا و سایر اشکال ریزش موی مرتبط با استرس مانند “تلوژن افلوویوم” میگشاید، بلکه بر اهمیت مدیریت استرس به عنوان یک عامل کلیدی در حفظ سلامت عمومی و بهویژه سلامت پوست و مو تأکید میکند و راه را برای توسعه داروهایی با هدف مسدود کردن این مسیر مولکولی هموار میسازد.
