نویسنده و پژوهشگر موسیقی: آقای علی تیموری

سخن از شاعر و ترانه سرایی دل سوخته و موفق است که متجاوز از بیست و پنج سال ترانه سرایی را پشت سر دارد و خدمات گرانبها و با ارزشی به فرهنگ و هنر و طرز صحیح ترانه سرایی کرده است. تورجه نگهبان در سال 1311 شمسی در شهر اهواز سرزمینی که مردمانش مانند آب و هوای آن دیار خون گرم و با محبت و با صفا هستند، دیده به جهان گشود.

تحصیلات ابتدائی را در دبستان شرافت خرمشهر و تحصیلات متوسطه را در تهران دبیرستان فیروز بهرام، تحصیلات دانشگاهی را در دانشگاه تهران، از سال 37-1334 دانشکده ادبیات و زبان های خارجی رشته ادبیات انگلیسی، از سال 39-1337 دانشکده حقوق، از سال 44ـ1341 دانشکده ادبیات و علوم انسانی رشته علوم اجتماعی، از سال 50-1348 در همین دانشکده فوق لیسانس رشته جامعه شناسی را که آخرین مدرک تحصیلی وی از دانشگاه تهران می باشد را به پایان رسانید.

استاد تورج نگهبان، ترانه سرایی را از سال 1328 با شعری که بر روی آهنگ هنرمند ارجمند مهندس همایون خرم سرود و در ساعت یک بعدازظهر به طور زنده در برنامه خدمات اجتماعی پخش شد، آغاز کرد. در همان ابتدا ترانه دیگری برای مسعود میثاقیان آهنگساز و نوازنده سنتور ساخت که با صدای گرم منوچهر همایون پور اجرا و پخش گردید. این ترانه سال ها بعد نیز در برنامه گل ها توسط استاد حسن کسائی هنرمند شایسته نی و خانم ناهید دایی جواد مجدداً اجرا شد.

در همین سال ها مهندس همایون خرم با همکاری یکی از دوستانش البرز نیکپور و زنده یاد استاد محمود کریمی پژوهشگر ردیف های اصیل ایرانی و دو سه نفر دیگر از همکلاسی هایش یک ارکستر خانوادگی در منزل تشکیل داده بود و آهنگ هایی می ساخت که شعرهایش را تورج نگهبان می سرود و بیشتر در رادیو ژاندارمری که آن سال ها در روز چند ساعتی برنامه پخش می کرد به طور زنده اجرا می شد. (لازم به ذکر است که خیلی از مشاهیر بعدی در زمینه موسیقی و شعر فعالیت خود را از این رادیو آغاز کردند) مدت زمانی کوتاه پس از این ماجرا، بنا به دعوت امین الله رشیدی، خواننده رسمی و با فرهنگ رادیو تهران که اغلب ترانه هایی را  که می خواند شخصاً آهنگ و شعرش را می ساخت، همکاری آغاز کرد و اشعار ترانه های رشیدی را سرود.

نت های تعدادی از ترانه های مزبور که محصول این دوره از همکاری های این دو هنرمند بود در مجلات موزیک و موسیقی رادیو ایران چاپ و منتشر گردید. تورج نگهبان هم زمان با سرودن ترانه برای امین الله رشیدی، ترانه هایی نیز برای خانم مرضیه سرود که از اولین ترانه های ایشان پس از اجرای آهنگ های شیدا و عارف می باشد. این ترانه ها با آهنگ های هنرمندانی نظیر عباس شاپوری، مجید وفادار، همایون خرم، پرویز یاحقی، حبیب الله بدیعی، علی تجویدی، عبدالله جهان پناه، نصرالله زرین پنجه، انوشیروان روحانی و … همراه بود که عموماً از ترانه های موفق و مشهور زمان خود بود و راه را برای همکاری با سایر خوانندگان و آهنگ زدن هموار نمود و موجب گردید که تا آن روزگار در راستای خوانندگی صاحب نام بودند دنبال کند و بیش از 700 ترانه برای خوانندگانی چون خانم ها ملوک ضرابی، دلکش، مرضیه، الهه، فرح، آذر، هما، پروین، پوران، یاسمین، عهدیه، مهستی، هایده و آقایان بنانف ایرج، وفائی، گلپایگانی، داریوش رفیعی، محمد نوری بسازد که تماماً در آرشیو رادیو تلویزیون موجود است. تورج نگهبان همکاری خود را با برنامه گلها از سال 1340 آغاز کرد و از همکاران همیشگی آن برنامه بود.

تورج نگهبان از میان ترانه هایی که با صدای خوانندگان نامبرده روی آهنگ های آهنگ سازانی مثل عباس شاپوری، حبیب الله بدیعی، علی تجویدی، پرویز یاحقی، مهندس همایون خرم، مجید وفادار، عبدالله جهان پناه و … سروده است ترانه ای را که هیچ گاه فراموش نمی کند ترانه ” بیگانه” با صدای پوران روی آهنگ عباس شاپوری هنرمند بزرگ و شایسته گذاشته شد که البته آهنگ های این آهنگساز را هر خواننده ای خواند به قول معروف یک شبه ره صد ساله پیمود.

لازم به یادآوری است که مضمون ترانه، قصه ی جدایی تأثرانگیز زوج هنرمند را بیان می کند که داستان عباس شاپوری است و از عجایب است که این آهنگ هیچ گاه کهنه یا از خاطره ها محو نشده و تازگی خود را هم چنان حفظ نموده است.

تورج نگهبان از سال 41ـ1337 معاون اداره مطبوعات اداره کل انتشارات و رادیو و در سال های 57ـ1341 سرپرست روابط عمومی و انتشارات سازمان صنایع دستی ایران بوده و این اواخر دست اندرکار انتشار مجله دستاورد در زمینه هنرهای دستی ایران و نیز انتشار مجله ی ” صدا ” که روی نوار کاست ضبط و منتشر می شد، بوده است. وی سال ها کار تدریس جامعه شناسی عمومی در دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی قزوین به دانشجویان دوره لیسانس، تدریس روش تحقیق در مدرسه عالی مددکاری را به دانشجویان دوره فوق دیپلم به عهده داشته است. تورج نگهبان، ترانه های زیبائی در رثایی استاد ابوالحسن صبا و محمودی خوانساری سروده که از نظر گرامیتان می گذرد.

اسیر راهبرِ توسن هنر بودی                                که هفت شهرِ زمین را پیاده پیمودی

ز ” مویه” تو نیستان در آتش غم نسوخت                  ز بس نوای ” مخالف” ز چرخ بشنودی

قلندریت بنازم که در کشاکش فقر                           به سیم و زر لحظات هنر نیالودی

ترا به کنگره ی عرش نغمه خوان بردند                   که صادقانه تو میراث دارِ ” داودی”

غمین مباش اگر خانه تنگ و تاریک است                 کزین خرابه به میخانه راه بگشودی

دگر همیشه بیاسای، خسته ای ” ای دوست”               تویی که بین من و ما دمی نیاسودی

همیشه یاد تو ای یار خوبِ رفته بخیر                      بخوان فسونگرِ محمود باز ” محمودی”

در کارنامه هنری استاد تورج نگهبان، بیش از 700 ترانه، تصنیف و غزل وجود دارد. آثار مشهور و ماندگاری همچون گل های 242 با صدای بنان، الهه ـ گل های رنگارنگ 556 منم مجنون کویت آمدی با دلم گفتگو کنی و… با صدای مرضیه ـ در بستر غم، گمشده، از من بگذر، کلبه با صدای مهستی ـ گل های 510 و رهگذر عمر با صدای الهه و بسیاری از خوانندگان ایرانی از جمله ملوک ضرابی، دلکش، بنان، مرضیه، داریوش اقبالی، داریوش رفیعی، ویگن، عارف، هایده، مهستی، ایرج، گلپا، محمد نوری، گوگوش و … ترانه سروده است.

تورج نگهبان علاقه زیادی به وطن داشت. در سلوک و عرفان مطالعات فراوانی داشت که در آثار به جا مانده از ایشان مشهود می باشد. ایشان تا اردیبهشت 1372 در ایران اقامت داشت سپس به شهر لوس آنجلس آمریکا مهاجرت کرد. بعد از انقلاب تعداد انگشت شماری ترانه از ایشان مانند صنما با اجرای شکیلا، سرود آفرینش و تند باد حادثه با صدای داریوش اقبالی به جا مانده است. وی در این سال ها با رسانه های فارسی زبان لوس آنجلس همکاری داشت که مشهورترین آن برنامه ادبیات آهنگین و مجله تصویری صدا در تلویزیون پر بیننده تصویر ایران به مدیریت مهندس امیر میرچی بود. از ایشان 4 فرزند، یک پسر و سه دختر به یادگار مانده است.

تورج نگهبان از دراویش نعمت اللهی گنابادی و از ارادتمندان بزرگان این سلسله بود. مدت ها از بیماری ریه و کیسه صفرا رنج برد که سرانجام در روز 30 مرداد 1387 در حدود ساعت 9 صبح به وقت لوس آنجلس بر اثر ذات الریه در بیمارستان تارزانا درگذشت. روحش شاد و یادش گرامی